Mini-Linux jest wielki

Prezentujemy 7 dystrybucji Linuksa: od najmniejszych, wyspecjalizowanych w multimediach i odzyskiwaniu danych, aż do rozbudowanych systemów operacyjnych, które po uruchomieniu z płyty lub na wirtualnej maszynie zapewnią nam bezpieczne i anonimowe surfowanie po Internecie.

GeeBox 1.2

Centrum multimediów

Zalety:

Jego interfejs można kontrolować za pomocą pilota na podczerwień.

Charakterystyka: Odtwarza filmy i muzykę w najwyższej rozdzielczości, odbiera internetową telewizję i radio. Możesz samodzielnie zbudować dostosowaną do własnych potrzeb wersję systemu.

Wymagania sprzętowe: komputer z procesorem Pentium II 400 MHz, 64 MB RAM, opcjonalnie pilot i odbiornik podczerwieni kompatybilny z programem Lirc.

Wielkość: 8,8 MB

Info: geexbox.org

Mini-Linuksy mają to do siebie, że możemy skorzystać z ich usług bez wydzielania miejsca na dysku. Wystarczy wypalić obraz płyty na krążku, ustawić w BIOS-ie jako pierwsze urządzenie startowe napęd CD/DVD i uruchomić komputer z płyty. Nie zamierzasz nagrywać obrazu płyty na krążku? Mimo to wciąż możesz sprawdzić, jak działa Linux na wirtualnym komputerze – w artykule podpowiadamy, jak zmusić do pracy na pulpicie Windows dowolnego Pingwina, wykorzystując w tym celu jeden z najszybszych programów do wirtualizacji o nazwie VirtualBox. Jeśli zdarzy ci się polubić jednego z mini-Linuksów, być może postanowisz poznać pełnię możliwości rozbudowanych wersji tego systemu, wraz ze spektakularnymi efektami 3D na Pulpicie – niedostępnymi w Viście ani Mac OS. Nawet na wypełnionym po brzegi dysku twardym znajdzie się trochę miejsca na niewielką partycję dla Linuksa. A gdyby… zabrać małego Pingwina na wakacje? Żaden problem! Po prostu skopiuj Linuksa na pendrive’a i uruchamiaj go z przenośnej pamięci.

Świat Linuksów nie zna granic i bardzo często wyprzedza Windows. Warto więc rozpakować jajko niespodziankę i rozpocząć przygodę z tym niezwykłym systemem operacyjnym.

Zainstaluj mini-Linuksa

Sprawdziłeś już na tej stronie i kolejnych, które z jajek niespodzianek chciałbyś otworzyć? Sięgnij więc do odpowiedniego folderu na płycie CHIP-a. Znajdziesz w nim plik ISO, który można wypalić na CD albo uruchomić na wirtualnym komputerze. Większość minidystrybucji uda się także zainstalować na dysku twardym. CHIP pokazuje ci podstawowe możliwości.

Damn Small Linux 4.4.4

Turbolinux

Charakterystyka: Uruchamia się na komputerze w ekstremalnie szybkim tempie. W naszym teście bootowanie z pendrive’a zajęło mu tylko 10 sekund.

Zalety: Uruchamia się z płyt CD i pendrive’ów. Da się z niego korzystać na pulpicie Windows. 

Wymagania sprzętowe: komputer z procesorem 486, 16 MB RAM (128 MB podczas uruchamiania z RAM-dysku).

Wielkość: 49,6 MB

Info: damnsmalllinux.org

Wirtualny komputer:

Jeśli chcesz najpierw przetestować mini-Linuksa, zacznij od zainstalowania programu VirtualBox z płyty DVD dołączonej do tego numeru. Uruchom to narzędzie i kliknij przycisk »Nowa«. W oknie kreatora nowej maszyny wirtualnej nadaj nazwę nowemu komputerowi, np. »Linux«. Z listy »Typ systemu operacyjnego« wybierz »Linux 2.6«. Przeznacz przynajmniej 128 MB pamięci operacyjnej dla tworzonego komputera wirtualnego. Kolejny etap to tworzenie partycji, jednak do funkcjonowania naszego wirtualnego komputera nie jest ona nie-zbędna. Wystarczy kliknąć »Dalej«, »Kontynuuj« i »Zakończ«. Musisz jeszcze wskazać obraz krążka w formacie ISO,

z którego wirtualna maszyna ma wystartować. Kliknij »CD/DVD-ROM«, następnie w oknie ustawień zaznacz pole przy »Zamontuj napęd CD/DVD-ROM«. Wybierz opcję »Plik obrazu ISO« i kliknij ikonę folderu. Kliknij »Dodaj«, wskaż dysk i folder oraz obraz ISO. Kliknij »OK«. W głównym oknie VirtualBox kliknięciem zaznacz nazwę maszyny wirtualnej i wybierz »Uruchom«.

Sidux Lite 2008-03

Żonglujący sterownikami

Charakterystyka:

Potrafi współpracować nawet z egzotycznym sprzętem.

Zalety: Jedna z najszybszych i najbardziej stabilnych wersji Linuksa, jakie kiedykolwiek powstały. Dystrybucja dobrze wyposażona w sterowniki.

Wymagania sprzętowe: komputer z procesorem 486, 48 MB RAM

Wielkość: 461,1 MB

Info:sidux.com

Równoległa instalacja:

Chcesz mieć Linuksa na dysku twardym? Wypal plik ISO na czystym dysku CD, wykorzystując do tego celu program Nero albo ImgBurn. Opisywane w tym artykule dystrybucje Linuksa pracują jako LiveCD (można uruchomić system operacyjny bezpośrednio z płyty CD), ale zazwyczaj mają wbudowany program instalacyjny, który kopiuje na dysk twardy składniki systemu operacyjnego. Zanim zdecydujesz się na instalację, musisz stworzyć na dysku nową partycję. Do tego celu większość Linuksów oferuje własne narzędzia (np. GParted). Jeśli wolisz narzędzia dostępne w Windows, z menu »Start« wybierz »Uruchom«, następnie wpisz polecenie

compmgmt.msc

Z sekcji »Magazyn« wybierz opcję »Zarządzanie dyskami« i stwórz nową partycję w formacie FAT. Jeśli nie ma miejsca na dysku – będziesz musiał albo usunąć jedną z istniejących partycji (uprzednio tworząc kopię bezpieczeństwa zapisanych na niej plików), albo podłączyć kolejny dysk twardy. Teraz możesz uruchomić komputer z płyty CD z Linuksem i zainstalować system operacyjny na nowo stworzonej partycji. Uwaga! Linux ma własny program rozruchowy (odpowiedzialny za uruchamianie systemu operacyjnego), najczęściej jest to LILO lub Grub. Podczas instalacji nadpisują one główny rekord startowy dysku twardego i tym samym bootmenedżera Windows. Jeśli zamierzasz pozbyć się Linuksa, posługując się płytą instalacyjną Windows uruchom komputer i wybierz »Konsolę odzyskiwania systemu Windows XP«. Wpisz polecenie

fixmbr 

W wielu przypadkach Windows rozpoznaje partycję Linuksa i zapisuje ją w menedżerze bootowania. Jeśli jednak tak się nie stanie, ponownie uruchom konsolę odzyskiwania i wprowadź następujące polecenia (przy założeniu, że Windows jest zainstalowany na partycji »c:«)

cd..
fixboot•c:
fixmbr
bootcfg•/rebuild

Dzięki tej sekwencji komend pliki startowe Windows zostaną odtworzone, Master Boot Record – naprawiony, zaś plik boot.ini – ponownie utworzony.

Puppy Linux 4.1

Pingwin z krainy kangurów

Charakterystyka:

Dobrze wyposażona minidystrybucja do pracy i surfowania, z najnowszym Firefoksem na pokładzie. 

Zalety: Mały, ładny i szybki. 

Wymagania sprzętowe: komputer z procesorem Pentium MMX 166 MHz, 128 MB RAM

Wielkość: 87 MB

Info: www.puppylinux.org

Uruchamianie z pendrive’a:

Uruchomienie systemu operacyjnego z wymiennej pamięci wymaga BIOS-u umożliwiającego taki start komputera. Od 2005 roku większość produkowanych płyt głównych oferuje taką funkcję. W starszych komputerach na ogół pomaga uaktualnienie BIOS-u. Aby móc uruchomić Linuksa bezpośrednio z pendrive’a, należy w menu konfiguracyjnym BIOS-u wybrać »USB HDD« jako pierwsze urządzenie startowe (»First Boot Device«). To nie wszystko – musimy jeszcze przystosować pendrive do uruchamiania z niego Linuksa i oczywiście zainstalować na nim minidystrybucję. Do sformatowania wymiennego nośnika danych najlepiej wykorzystać program HP USB Disk Storage Format Tool. Zainstaluj aplikację, podłącz pendrive i skopiuj z wymiennego nośnika danych wszystkie pliki na dysk twardy. Uruchom narzędzie formatujące.

Z listy »Device« wybierz odpowiedni napęd, zaś z listy »File system« – »FAT«. Jeśli chcesz, możesz określić nazwę napędu. Kliknij »Start«, a następnie »Tak«, by rozpocząć formatowanie.

Warto wiedzieć:

Windows dysponuje własną aplikacją do formatowania napędów wymiennych, jednak BIOS w naszym komputerze testowym nie potraktował sformatowanego za jego pomocą pendrive’a jako nośnik, z którego można wystartować komputer. Natomiast opisana w artykule metoda, wykorzystująca narzędzie HP USB Disk Storage Format Tool, okazuje się skuteczna. Każda dystrybucja Linuksa wymaga zastosowania innej metody, by skłonić tę pierwszą do uruchamiania się z pendrive’a. Porady, jak to zrobić, można znaleźć na stronie www.pendrivelinux.com.

Phantomix 4.0.2

Broni przed napastnikami

Charakterystyka:

Umożliwia bezpieczne surfowanie. Został zbudowany na bazie Knoppiksa. Wykorzystuje środowisko graficzne KDE. 

Zalety: Wygodny interfejs użytkownika. Może być wykorzystany do odzyskiwania danych.

Wymagania sprzętowe: komputer z procesorem 486, 128 MB RAM 

Wielkość: 700,1 MB

Info:phantomix.ytternhagen.de

Pierwszy start mini-Linuksa

Kiedy zainstalujesz Linuksa na dysku, pendrivie albo uruchomisz go z płyty czy na wirtualnej maszynie, zazwyczaj zobaczysz okno podobne do okna DOS-u. Bardzo często możesz zaraz po starcie systemu operacyjnego wybrać opcje startowe. DSL (Damn Small Linux) i Phantomix to systemy zbudowane na bazie Knoppiksa. Podczas ich uruchamiania dostrzeżesz okno z napisem “boot”, umożliwiające wpisanie za pomocą klawiatury opcji startowych. Podpowiedzi, co możesz wpisać, uzyskasz, naciskając klawisze [F2] i [F3]. Na przykład poleceniem »dsl toram« skopiujesz cały Damn Small Linux do pamięci RAM, pod warunkiem że komputer ma jej minimum 128 MB.

W większości przypadków, by uruchomić Linuksa ze standardowymi ustawieniami, wystarczy wcisnąć [Enter]. Wówczas zobaczysz pulpit bardzo podobny do tego, który znasz z Windows, z własnym menu Start, śmietniczką i innymi łatwymi do rozpoznania elementami. W wypadku niektórych Linuksów, np. GeeXboX, nie widać klasycznego pulpitu. Po uruchomieniu zobaczysz jedynie menu wyboru z poleceniami typowymi dla odtwarzaczy multimedialnych. Do nawigacji służą cztery strzałki na klawiaturze. Aby podświetlić opcje, użyj klawiszy [strzałka w górę] i [strzałka w dół]. Jeśli chcesz wybrać jedną z opcji, naciśnij [strzałkę w lewo]. Aby powrócić do poprzedniego menu, wybierz [strzałkę w prawo]. Do różnych przycisków na klawiaturze są przypisane poszczególne funkcje odtwarzacza, np. [W] włączy wyświetlanie napisów podczas odtwarzania filmu DVD.

Slax 6.0.7

Modułowy Linux

Charakterystyka:

Uruchamia się z pendrive’a lub płyty CD.

Zalety: Łatwe pobieranie z Sieci nowych programów i ich instalacja w systemie.

Wymagania sprzętowe: komputer z procesorem 486, 128 MB RAM

Wielkość: 189,9 MB

Info: www.slax.org

Linux przywraca partycje Windows

SystemRescueCd to specyficzna dystrybucja. Ma wszystko, czego potrzebujesz

w przypadku utraty danych. Podczas uruchamiania Linux poprosi o określenie układu klawiatury. Wystarczy nacisnąć [Enter], by wybrać domyślny zestaw. Aby uruchomić interfejs graficzny, użyj polecenia

startx

Niestety, bez tekstowego okna terminalu się nie obejdziesz. Niektóre operacje wymagają wpisywania poleceń za pomocą klawiatury. Np. aby uzyskać dostęp do partycji NTFS Windows, tuż po uruchomieniu graficznego interfejsu użytkownika, w oknie terminalu musisz wpisać polecenie

ntfs-3g•/dev/sda1•/mnt/windows

Powyższa komenda spowoduje zamontowanie w folderze »/mnt/windows« pierwszej partycji dysku. Aby ustawić połączenie sieciowe, musimy posłużyć się poleceniem

net-setup•eth0

W oknie terminalu zobaczymy kreator, który pomoże nam skonfigurować parametry połączenia. Zachęcamy do odwiedzenia strony www.sysresccd.org, bowiem narzędzia wymagające wpisywania poleceń na ogół nie są łatwe w obsłudze. W sekcji

»System tools« znajdziesz więcej informacji na temat optymalnego wykorzystania Sys-temRescueCd.

SystemRescueCd 1.1.0

Zestaw ratunkowy

Charakterystyka:

Postawi na nogi nawet Windows w bardzo złej kondycji.

Zalety: Często aktualizowany, umożliwia odzyskiwanie danych z dysków twardych i nośników optycznych.

Wymagania sprzętowe: komputer z procesorem 486, 64 MB RAM (tryb tekstowy) lub 128 MB RAM (tryb graficzny)

Wielkość: 197,3 MB

Info: www.sysresccd.org

Używanie aplikacji z Windows

Linux jest szybki i ładny, ale co z tego, jeśli brakuje w nim wielu aplikacji, do których zdążyłeś się już przyzwyczaić podczas pracy w Windows. Nic straconego! Program

Wine symuluje w Linuksie Windows API (środowisko systemu Windows), co umożliwia uruchamianie wielu popularnych programów. Chcesz spróbować? Zacznij od odwiedzenia strony internetowej frankscorner.org. Tu znajdziesz listę aplikacji do Windows, które można również uruchomić w Linuksie, posługując się programem Wine. Co więcej, na stronie znajdziesz gotowe skrypty instalacyjne dla różnych aplikacji (np. QuickTime). Konfiguracja Wine nie jest skomplikowana. Bardzo często wystarczy uruchomić program »winecfg«, określić wersję Windows (np. Windows XP) w zakładce »Applications« i wskazać ścieżkę dostępu do pliku wykonywalnego odpowiedniego programu, klikając »Add application«. Jeśli pojawi się komunikat o błędzie – skorzystaj z porad ze strony frankscorner.org.