Rewolucja informatyczna sprawiła, że miliony ludzi z hal fabrycznych przenoszą się przed monitory komputerowe. Nie grozi im już śmierć w trybach maszyny, ale pojawiają się inne zagrożenia dla zdrowia. Tym większe, że mało kto zdaje sobie z nich sprawę.
Najbardziej znany jest problem uciążliwości wpływu monitora na oczy (patrz: CHIP 4/99, s. 40). Problemy ze wzrokiem to najpowszechniejsza dolegliwość, dokuczająca jednak nie tylko miłośnikom pecetów. “Wśród osób pracujących przy komputerach dominują schorzenia oczu, głównie przewlekłe zapalenia spojówek. Jednak na tę dolegliwość cierpi większość naszego społeczeństwa – czy pracuje przy komputerze, czy nie” – wyjaśnia dr Anna Wróblewska, specjalista medycyny pracy. W ostatnich latach sytuacja użytkowników komputerów pod tym względem uległa olbrzymiej poprawie.
Praktycznie wszystkie współczesne monitory spełniają surowe międzynarodowe standardy, określające dopuszczalne promieniowanie elektromagnetyczne i gamma oraz minimalną częstotliwość poziomego odświeżania obrazu. Użytkownik Windows musi jedynie sprawdzić, czy system poprawnie rozpoznał model monitora i optymalnie ustawił istotne parametry pracy. Warto tu przypomnieć, że zgodnie z najnowszą szwedzką normą TCO 99 zalecane, uznane za nie psujące wzroku odświeżanie obrazu wynosi 85 herców (patrz: CHIP 3/99, s. 73). Zdaniem prof. Marii Konarskiej, szefowej Zakładu Ergonomii Centralnego Instytutu Ochrony Pracy, wysokie standardy bezpieczeństwa, spełniane przez niemal wszystkie obecne na rynku modele monitorów, sprawiają, że stosowanie dodatkowych filtrów staje się niepotrzebne. Filtry mogą być wręcz szkodliwe! “Monitory powinny spełniać normy bezpieczeństwa, które czynią filtry zbędnymi. Na nałożonym filtrze osadza się kurz, co pogarsza ostrość oraz efektywną rozdzielczość obrazu i przyczynia się do szybszego zmęczenia wzroku” – tłumaczy dr Wróblewska.-“Najlepsze są filtry wbudowywane w ekran, bo są one hermetycznie zamknięte, co niweluje możliwość rozpraszania obrazu. Klasyczny filtr może jedynie poprawiać samopoczucie użytkownika, który ma wówczas wrażenie, że jest lepiej zabezpieczony”. Wiele osób korzystających z dodatkowych filtrów pamięta o wycieraniu kurzu tylko z ich zewnętrznej części, zapominając o stronie wewnętrznej i szybie monitora.
 |
| Bez ekwilibrystyki przy pracy! Poprawne ustawienie dłoni i przedramion podczas pracy przy komputerze może uchronić przed przewlekłymi schorzeniami. W zachowaniu właściwej pozycji mogą pomóc klawiatury ergonomiczne. |
Jak wynika z badań CIOP, nie ma sensu stosowanie modnych ostatnio okularów antyrefleksyjnych i antyradiacyjnych. Odblaskom należy zapobiegać właściwym ustawieniem stanowiska pracy. Promieniowanie nowych monitorów jest znikome, a w przypadku starszych urządzeń niezbędne są filtry. Wbrew obiegowym opiniom zakład pracy nie ma obowiązku refundacji takich okularów – rozporządzenie Ministra Pracy nakłada natomiast na pracodawcę obowiązek zwrotu części kosztów okularów korekcyjnych.
Pierwsza ofiara RSI
Choć zagrożenie dla wzroku jest mniejsze niż kilka lat temu, nie znaczy to jednak, że komputer stał się narzędziem bezpiecznym. Dopiero teraz zaczynają się ujawniać długotrwałe negatywne skutki wieloletniej pracy przy klawiaturze. Ofiarą takiej bomby z opóźnionym zapłonem padł jeden ze współpracowników CHIP-a. Po kilku latach pracy przy komputerze zauważył, że rano rano drętwieją mu palce wskazujące. W ciągu następnych miesięcy cierpnięcie objęło całe dłonie, a wreszcie sięgnęło barków. Towarzyszyła temu pogarszająca się sprawność kończyn górnych: coraz mniejszy zakres ruchów palców i słabnąca siła chwytu. W końcu prowadzenie samochodu stało się niemożliwe, a do rangi problemu urosło nawet spożycie posiłku.
Dzięki przeprowadzonym w Internecie poszukiwaniom nasz współpracownik zaraz po wystąpieniu pierwszych objawów ustalił nazwę schorzenia. Nazywa się ono fachowo “zespół cieśni nadgarstka”, znane też pod nazwą RSI (Repetitive Strain Injury) oraz Cumulative Trauma Disorder. Pojawia się, gdy dłonie przez wiele godzin są odgięte do góry – np. podczas szybkiego wprowadzania danych za pomocą klawiatur wymagających minimalnej siły nacisku, a więc pozwalających nie poruszać przedramionami. Także korzystanie z myszki bez oparcia nadgarstka na specjalnej podkładce może prowadzić do opisanych kłopotów zdrowotnych. Pojawia się wówczas postępujące podrażnienie głównego nerwu dłoni.
Jednak właściwe leczenie naszego współpracownika nie rozpoczęło się szybko. Kolejni lekarze-specjaliści nie wierzyli, że ich pacjenta dotknęło mało znane schorzenie. Następujące po sobie, wielotygodniowe sesje lasero- i krioterapii nie przynosiły poprawy. Gdy po dwóch latach, w 1997, roku przeprowadzono badania z użyciem elektromiografu, które wykazały, że po raz pierwszy w Polsce wystąpił wywołany pracą przy komputerze przypadek RSI, na wszelkie formy terapii było za późno. Jedynym ratunkiem był nóż chirurga.
Przypadek ten pokazuje, że ofiary schorzeń pojawiających się wraz z postępującymi zmianami cywilizacyjnymi i technologicznymi, nawet znając źródło problemów i zwracając się do specjalistów, mogą mieć trudności z uzyskaniem pomocy medycznej. Strach pomyśleć, co stałoby się, gdyby był on nieświadomym źródła swych kłopotów mieszkańcem prowincji, skazanym na pomoc gminnego ośrodka zdrowia.
Uwaga na ręce!
“Zespół cieśni nadgarstka był dotychczas w naszym kraju chorobą zawodową malarzy, pianistów i maszynistek” – tłumaczy prof. Konarska. Schorzenie to ujawnia się po ok. 10-12 latach codziennej wielogodzinnej pracy w warunkach niezgodnych z zasadami ergonomii. Ponieważ masowa komputeryzacja rozpoczęła się w naszym kraju po 1989 roku, można się spodziewać, że w najbliższych latach pojawiać się będzie coraz więcej ofiar RSI oraz innych schorzeń, których źródło leży w niezgodnej z zaleceniami specjalistów pracy z klawiaturą i myszą.
W początkowych stadiach schorzenia można mu zaradzić serią zabiegów fizjoterapii. Jeśli kolejne objawy zostaną zlekceważone lub – jak w opisanym przypadku – źle zdiagnozowane, niezbędne staje się chirurgiczne nacięcie tzw. wiązadła przedniego nadgarstka. Konsekwencją operacji jest kilkutygodniowe unieruchomienie ręki w gipsie oraz wielomiesięczna rekonwalescencja. Tymczasem aby uniknąć problemów, wystarczy dobrze przygotować stanowisko pracy oraz robić przerwy na prostą gimnastykę palców i nadgarstka. “Skuteczną profilaktyką jest przeciągnięcie się, strzepnięcie dłoni i krótki spacer, podczas którego odpoczywają napięte w czasie pracy mięśnie przedramion i dłoni” – mówi szefowa Zakładu Ergonomii CIOP. Co kilka minut warto zrobić krótką przerwę na rozluźnienie dłoni, ramion i barków, a co godzinę – dłuższą na bardziej kompleksową gimnastykę. Zalecane jest także uprawianie sportów ogólnorozwojowych, np. pływania. Może to stanowić skuteczną profilaktykę zapobiegającą nie tylko RSI, ale także innym “komputerowym” dolegliwościom. Niewskazany jest natomiast tenis ziemny czy stołowy.
Zespół cieśni nadgarstka to tylko jedno z wielu groźnych schorzeń rąk, które stanowią zagrożenie dla osób pracujących przy klawiaturze. Dzięki właściwej pozycji przy pracy i odpowiednio częstym przerwom na gimnastykę można jednak tych wszystkich chorób uniknąć.
Nie garb się!
Innym, rzadko wiązanym z pracą przy klawiaturze, schorzeniem są zmiany zwyrodnieniowe szyjnego odcinka kręgosłupa. “Większość osób zgłasza się z dolegliwościami oczu, ale to schorzenia kręgosłupa są głównym przeciwwskazaniem dla pracy przy komputerze, gdyż wykluczają wielogodzinne przebywanie w pozycji siedzącej” – wyjaśnia dr Wróblewska. Przestrzegając przepisów BHP, można uniknąć takich problemów. Wystarczy w czasie pracy co godzinę zrobić 10 minut przerwy lub co 2 godziny – 20 minut. Praca przy klawiaturze nie musi być jednak bezpośrednią przyczyną kłopotów z kręgosłupem. Mogą one mieć podłoże genetyczne lub zostać zapoczątkowane na wiele lat przed tym, nim człowiek pierwszy raz siądzie przed monitorem. Czynników wywołujących chorobę może być wiele – a komputer jedynie pogarsza stan zdrowia.
—
| Info Grupa dyskusyjna Uwagi i komentarze do artykułu: # Internet The R.S.I Network:http://www.ctdrn.org/rsinet.html Office Ergonomic:http://www.office-ergo.com/ Centralny Instytut Ochrony Pracy:http://www.ciop.pl/ Center for Office Technology:http://www.cot.org/ Możliwość zbadania wzroku online:http://www.polaroid.pl/badanie.html Myofascial Pain Syndrome:http://www.frontiernet.net/~painrel/about.htm Corporate Vision Consulting:http://www.cvconsulting.com/cures.htm Informacje o schorzeniach rąk:http://www.sechrest.com/mmg/ctd/ Bazy danych o zdrowiu: MayoClinic: http://www.mayohealth.org/ HealthTouch:http://www.healthtouch.com/level1/leaflets/ACR/ACR035.htm HealtAnswers.com:http://www.healthanswers.com/database/ami/converted/001242.html Medicinenet:http://www.medicinenet.com/ Przykłady ćwiczeń: R.S.I. Page:http://www.engr.unl.edu/ee/eeshop/rsi.html Office of Environmental Health & Safety:http://keats.admin.virginia.edu/ergo/stretch.html E-stretch:http://e-stretch.net/ |
