Opory tradycjonalistów
Część osób, poniekąd przyzwyczajona do starego, “dobrego” FAT-u, mimo wszystko formatuje swoje dyski tak, by korzystały one właśnie z tego systemu plików. Argumentują to dwojako: po pierwsze, powołują się na większą szybkość działania. Owszem, mogą mieć miejsce sytuacje, w których wydajność systemu dyskowego z FAT-em będzie większa – zwłaszcza wtedy, gdy mamy do czynienia z niewielką liczbą dużych zbiorów. Jednak w czasach, gdy na dyskach przechowujemy setki gigabajtów danych, zdarza się to już raczej rzadko. Niebagatelne znaczenie ma tutaj także rozwój, a przynajmniej rozrost oprogramowania – przypomnijmy, że jeśli ostatni system z rodziny 9x, czyli Windows Me, miał w głównym katalogu około 4 tysięcy plików, to Windows XP ma ich… o 10 tysięcy więcej.
Drugi argument wysuwany przez zwolenników FAT-u to kompatybilność – mają oni jeszcze na dysku któryś ze starszych systemów i chcą odczytywać i zapisywać dane na tej samej partycji. Ten problem można obejść, stosując darmowy program znanej firmy DiskInternals – NTFS Reader 1.5. Jego obsługa jest banalnie prosta – w systemach Windows 9x i Me udostępnia interfejs bliźniaczo podobny do Eksploratora Windows, zatem nikt nie powinien poczuć się zagubiony. Wspomnijmy tu jednak o możliwych zagrożeniach dotyczących bezpieczeństwa, wynikających ze współistnienia w jednym komputerze systemów z różnych rodzin i wykorzystania tej właśnie aplikacji. Otóż osoba, która zainstaluje ją w Windows 9x/Me, uzyska dostęp do wszelkich danych w systemach Windows 2000/XP/2003! Wszelkie prawa dostępu są bowiem przez NTFS Readera całkowicie ignorowane.
Niczym wypasiona bryka
Czy warto się przesiąść na NTFS? Pytanie to przypomina nieco dylemat “jeździć starą syrenką czy najnowszym modelem mercedesa?”. Przepaść dzieląca systemy plików FAT i NTFS jest ogromna. Takie stwierdzenie, jeśli nie chce się być posądzonym o gołosłowność, trzeba jednak udowodnić. Najprościej zrobić to, porównując możliwości obu systemów plików, choć – jak się za chwilę okaże – bardzo szybko zmieni się ono w wyliczenie i opis funkcji dostępnych tylko w NTFS-ie.
NTFS, czyli New Technology File System, zaprojektowany został z myślą o systemie operacyjnym Microsoftu, którego premiera miała miejsce w 1993 roku. Chodzi naturalnie o Windows NT, wtedy w wersji 3.1, którym firma z Redmond chciała wejść na rynek “poważnych” systemów operacyjnych dla użytkowników korporacyjnych. Widać więc, że historia NTFS-u liczy już sobie sporo lat, ale też system plików, z którym w tej chwili mamy do czynienia w Windows XP, nie jest taki sam jak 12 lat temu. Obecna wersja NTFS-u to 3.1, choć często oznaczana bywa ona także 5.1 – od edycji systemu, w którym występuje (Windows XP to właśnie Windows 5.1, o czym informuje nas na przykład okno “Windows – Informacje”, dostępne w Eksploratorze w menu Pomoc).
Jedną z najważniejszych informacji, które powinniśmy znać, jest fakt, że NTFS nie ma nic wspólnego z FAT-em – został zbudowany od podstaw, gdyż fundamenty starego systemu po prostu nie nadawały się do zbudowania narzędzia, o jakie chodziło. Z drugiej jednak strony NTFS nie jest zupełnie oryginalny – u jego podstaw leżały prace nad systemem plików HPFS (High Performance File System), opracowanym wspólnie przez IBM-a i Microsoft dla systemu operacyjnego OS/2. Największe zasługi przy tworzeniu tego systemu plików mieli dwaj członkowie zespołu pracującego nad NT – Gary Kimura i Tom Miller. Ten ostatni był także autorem pierwszej, pięćdziesięciostronicowej specyfikacji NTFS-u.
System mój widzę ogromny
Jakie były zatem założenia projektowe systemu plików NTFS? Przede wszystkim – obsługa dużych partycji i plików. Teoretycznie partycja i pojedynczy plik w systemie NTFS może mieć wielkość 16 eksabajtów (1 eksabajt = 2
60
bajtów – według pewnych szacunków w 1999 roku suma wszelkiej ludzkiej wiedzy, uwzględniającej teksty oraz nagrania audio i wideo, miała w tym czasie objętość 12 eksabajtów). To znacznie więcej, niż jest w stanie obsłużyć system operacyjny – Windows XP maksymalnie jest w stanie “ścierpieć” plik o wielkości 256 terabajtów. Liczby te wydają się dla domowego użytkownika zupełną abstrakcją, pamiętajmy jednak o przeznaczeniu NTFS-u. Z drugiej strony proszę o wystąpienie tradycjonalistów z FAT-em na dysku – na pewno kilka razy napotkaliście na problem, chcąc wgrać na dysk plik większy niż 4 GB? Ano właśnie… I nie ma co liczyć na wyjątkowość takich przypadków – zdarzać się one będą coraz częściej. Może więc już jednak czas na przesiadkę na NTFS?
| Zalety NTFS-u |
|
|
Drugą bardzo ważną cechą NTFS-u są mechanizmy kontroli dostępu do danych. Pozwalają one na bardzo dokładne określenie, kto może wykonać określone akcje na pliku, przy czym nie ma potrzeby ustawiania każdego prawa oddzielnie, gdyż istnieją predefiniowane zestawy uprawnień. Z kolei dzięki mechanizmom dziedziczenia można dowolnie (i szybko) zmieniać prawa wielu plików naraz, i to z zachowaniem wyjątków.
Dużo – mało
Kolejną nieobecną w FAT funkcją NTFS-u jest kompresja plików. Projektanci tego systemu plików zadbali o to, by funkcja ta była maksymalnie przezroczysta dla użytkownika: zbiory skompresowane obsługiwane są przez Windows jak normalne pliki, niekiedy jedynie odczuwalne jest lekkie opóźnienie, związane z koniecznością dokonania dekompresji “w locie”. Użytkownik często nawet nie zauważa, że operuje na plikach skompresowanych – jedyne, co je odróżnia na pierwszy rzut oka, to inny kolor, jakim zostały wyróżnione w Eksploratorze Windows. Co bardziej dociekliwi “userzy” mogą się zastanawiać, jak wielki jest stopień kompresji zbiorów, i tu właśnie z pomocą przychodzi program NTFSRatio 1.2. Dla każdego skompresowanego pliku pokazuje on jego rozmiar oryginalny i po spakowaniu oraz stopień kompresji. Poza tym aplikacja upraszcza trochę proces dekompresji, umieszczając w menu podręcznym dodatkowe polecenie, przez co zmniejsza się o kilka kliknięć pracochłonność tego zajęcia.
Z kolei funkcją poniekąd “sprzeczną” z kompresją jest szyfrowanie plików – zbiór skompresowany nie może być zaszyfrowany i na odwrót. Dzięki szyfrowaniu osoba mająca fizyczny dostęp do dysku, ale niedysponująca kluczem prywatnym, nie może go odczytać. Standardowym algorytmem szyfrowania dla Windows XP jest Advanced Encryption Standard (AES) z kluczem 256-bitowym, lecz istnieje także możliwość zastosowania algorytmu 3DES.
| Wybrane narzędzia dla NTFS-u | |||
| Nazwa programu | Adres [http://www.] | Cena | Opis |
| NTFSRatio 1.2 | jam-software.com/freeware/index.shtml | freeware | Oblicza wielkość i stopień kompresji plików skompresowanych wewnętrznym algorytmem systemu NTFS. Ułatwia także szyfrowanie i dekompresję danych. |
| DiskInternals NTFS Reader 1.5 | diskinternals.com | freeware | Umożliwia odczyt zbiorów zapisanych na partycjach z systemem NTFS w systemach Windows 9x i Me. Ignoruje ustawienia bezpieczeństwa (prawa dostępu) – pozwala na zapis dowolnych plików. |
| Junction Link Magic 1.0 | rekenwonder.com/linkmagic.htm | freeware | Pozwala na tworzenie tzw. dynamicznych wskaźników lokalizacji danych (junction lub inaczej reparse points). Program dla zaawansowanych. |
| Junction | sysinternals.com | freeware | Tekstowe narzędzie do tworzenia junction points – dla bardzo zaawansowanych użytkowników. |
| NTFS Link | elsdoerfer.info/ntfslink/ | freeware | Rozszerzenie powłoki Windows, ułatwiające tworzenie twardych linków i udostępniające w menu kontekstowym Eksploratora Windows dodatkowe opcje. |
| Stream Explorer 1.0.3 | rekenwonder.com/streamexplorer.htm | freeware | Narzędzie pozwalające na przeglądanie zawartości strumieni danych w plikach utworzonych na partycjach NTFS. |
| CrucialADS 1.0 | crucialsecurity.com | freeware | Prosty, łatwy w obsłudze i szybki program, służący do wykrywania strumieni danych. |
| LADS 4.0 | heysoft.de/Frames/f_sw_la_en.htm | freeware | Tekstowe narzędzie do wykrywania strumieni danych. |
| GiPo@FileUtilities | gibinsoft.net/gipoutils/fileutil/ | 19 USD | Zestaw narzędzi dla systemu plików NTFS. Umożliwia tworzenie twardych linków, kopiowanie, przenoszenie i usuwanie plików podczas następnego restartu. |
