Darmowe, ale nie najlepsze
Większość użytkowników komputerów korzysta ze zintegrowanych układów dźwiękowych. Mają one bowiem jedną wielką zaletę – dostajemy je w cenie płyty głównej. Wyjścia dźwiękowe są już w nią wlutowane i wszystko, co musimy zrobić, to podłączyć do nich głośniki. Układ układowi nierówny – tak jak w przypadku innych urządzeń, tutaj też spotkamy się z dużą różnorodnością chipów dźwiękowych.
Pierwszą grupę stanowią kości AC ’97 – kodeki starszej generacji. Obecnie wszystkie zapewniają obsługę dźwięku wielokanałowego 5.1, a najnowsze nawet 7.1. Układy AC ’97 to kości zwykle 16-bitowe o częstotliwości próbkowania dochodzącej do 96 kHz. Obsługują one dźwięk przestrzenny w standardach A3D 1.0 i EAX 2.0 oraz dekodują Dolby Digital 5.1. Robią to jednak tylko programowo, dlatego do oglądania filmów DVD potrzebna jest aplikacja (np. PowerDVD), która nie zawsze jest dołączona do płyty głównej. Zintegrowane kodeki AC ’97 to propozycja dla użytkowników, którzy w ogóle nie przywiązują wagi do funkcjonalności karty dźwiękowej i jakości generowanego przez nią sygnału.
Od kilkunastu miesięcy na płytach głównych montowane są kodeki High Definition Audio, zapewniające większą funkcjonalność, ale niekoniecznie lepszą jakość niż chipy AC ’97 (patrz: wykres poniżej), którą zgodnie z obietnicami producentów miały zapewnić próbkowanie z częstotliwością 192 kHz i z dokładnością do 24 bitów. Chipy HD Audio oferują m.in. obsługę standardów Dolby Pro Logic II, Dolby Digital EX, DTS-ES, DVD-Audio (patrz: tabela “$(LC164799:Wybrane układy dźwiękowe montowane na płytach głównych)$”). Niektóre wersje układów mają wbudowany enkoder Dolby Digital Live!, potrafiący zamienić sygnał stereo w 5.1 (tworzony jest sygnał AC-3, który pojawia się na cyfrowym wyjściu S/PDIF). Ciekawą funkcją wbudowaną w kodek HD Audio Realtek ALC882 jest możliwość odtwarzania dźwięków z dwóch różnych źródeł jednocześnie. Dzięki temu jedna osoba może np. oddawać się wirtualnym potyczkom w grze, a druga w innym pomieszczeniu słuchać muzyki. Ukłonem w stronę użytkownika jest zaszyta w nowych układach HD Audio i AC ’97 funkcja automatycznie wykrywająca podłączenie nowego urządzenia (mikrofon, głośniki itp.).
Największą przypadłością zintegrowanych “scalaków” dźwiękowych (z jednym wyjątkiem, o którym napiszę za chwilę) jest wyraźnie gorsza jakość sygnału niż w kartach PCI. Powodem tego nie są parametry elektroakustyczne kodeków, gdyż można je porównać z kartami dźwiękowymi ze złączem PCI lub USB. Chipy zgodne z High Definition Audio mają próbkowanie 192 kHz z dokładnością do 24 bitów. Cóż z tego, kiedy często w celach oszczędnościowych producenci płyt głównych używają przetworników A/D i D/A (analogowo-cyfrowych i cyfrowo-analogowych) bardzo niskiej jakości. W efekcie zintegrowana karta dźwiękowa HD Audio ma stosunek sygnału do szumu na poziomie 85 dB (urządzenia z układami Realtek ALC880 i ALC882) zamiast 95-100 dB. Wyjątek stanowią jedynie płyty główne z chipami C-Media CMI9880, gdzie zmierzony stosunek sygnału do szumu wynosi około 100 dB. Wśród układów AC ’97 najlepszym zmierzonym współczynnikiem SNR wyróżnia się C-Media CMI9761A (94,2 dB). Jeśli ktoś ma zamiar wykorzystać wbudowaną kartę dźwiękową w grach, musi pamiętać, że zintegrowane chipy bardziej obciążają procesor niż karty dźwiękowe PCI, gdyż część operacji obliczeniowych jest pozbawiona akceleracji sprzętowej.
Gdy zdecydujemy się na zintegrowaną kartę dźwiękową, powinniśmy szukać płyt głównych z kodekami firm C-Media lub Creative (SB Live! 24-bit.). Zmierzone w laboratorium CHIP-a parametry elektroakustyczne ostatniego z wymienionych układów biją na głowę konkurencyjne kodeki. Stosunek sygnału do szumu: -100 dB, współczynnik zniekształceń harmonicznych: 0,001% – takie wartości to już domena kart dźwiękowych PCI. Zintegrowany SB Live! 24-bit. to doskonała propozycja dla miłośników gier i fanów kina domowego, którzy nie chcą inwestować w kartę dźwiękową PCI.
Warto postawić na PCI
Użytkownicy, którzy wahają się pomiędzy pozostaniem przy zintegrowanej karcie dźwiękowej a kupnem urządzenia z interfejsem PCI lub USB, powinni wziąć pod uwagę kilka faktów. Po pierwsze, zintegrowane układy pod względem parametrów elektroakustycznych znacznie odstają od kart dźwiękowych PCI czy USB, które mają zwykle zamontowane układy elektroniczne o wysokiej jakości, gwarantujące lepsze parametry sygnału. Po drugie, chipy audio znajdujące się na płytach głównych nie obsługują wszystkich standardów dźwięku przestrzennego implementowanych w grach – zwykle są to tylko technologie A3D 1.0 i EAX 2.0. Jeśli chcemy zatem korzystać z efektów dźwiękowych zapisanych w formatach EAX Advanced HD 4.0 i 5.0, musimy pomyśleć o zakupie jednej z kart firmy Creative (patrz: tabelka na dole strony). Co ważne, tych dwóch ostatnich standardów nie obsługują karty dźwiękowe PCI konkurencyjnych firm (np. TerraTec i Hercules), gdyż są one implementowane tylko w układach Creative’a.
Po trzecie, do kart dźwiękowych PCI dołączane jest rozbudowane i funkcjonalne oprogramowanie, którego brakuje w przypadku chipów zintegrowanych, oferujących jedynie prosty interfejs graficzny do zarządzania funkcjami audio. Po czwarte, odrębne karty dźwiękowe w rozbudowanych, najdroższych wersjach oferują także przedni panel z dodatkowymi wejściami i wyjściami audio (słuchawkowe, mikrofonowe o podwyższonej czułości, interfejs MIDI, do którego można podłączyć instrumenty itp.) czy cyfrowymi złączami S/PDIF. Co prawda na płytach głównych również znajdziemy wyjścia S/PDIF, ale zwykle są one montowane tylko w droższych modelach. Pozostałe płyty mają wyjścia w postaci pinów na laminacie i żeby cokolwiek do nich podłączyć, trzeba najpierw dokupić “śledzia” z odpowiednimi złączami. Moduły te, niestety, nie są łatwo dostępne.
| Wyniki testu i dane techniczne kart dźwiękowych | ||||||||||
| Model | Creative X-Fi Fatal1ty FPS | Creative X-Fi Xtreme Music | Creative Sound Blaster Audigy 4 Pro | Creative Sound Blaster Audigy 4 | Creative Sound Blaster Audigy 2 ZS Notebook | Creative Sound Blaster Audigy 2 NX | Creative Sound Blaster Audigy SE | Creative Sound Blaster Live! 24-bit External | Hercules Gamesurround Fortissimo 4 | IcematAudio Siberia USB Soundcard |
| Cena | 900 zł | 450 zł | 880 zł | 300 zł | 460 zł | 360 zł | 110 zł | 210 zł | 340 zł | 120 zł |
| Gwarancja | 24 miesiące | 24 miesiące | 24 miesiące | 24 miesiące | 24 miesiące | 24 miesiące | 24 miesiące | 24 miesiące | 24 miesiące | 12 miesięcy |
| Dostawca | pl.europe.creative.com | pl.europe.creative.com | pl.europe.creative.com | pl.europe.creative.com | pl.europe.creative.com | pl.europe.creative.com | pl.europe.creative.com | pl.europe.creative.com | www.veracomp.pl | www.sirius.pl |
| Dane techniczne | ||||||||||
| Numer modelu | SB0460 | SB0460 | SB0380 | SB0610 | SB0530 | SB0300 | SB0570 | SB0490 | nd. | nd. |
| Chipset | Creative X-Fi/CA20K1-PAG | Creative X-Fi/CA20K1-PAG | Creative Audigy 4/E-MU CA10200-ICT | Creative Audigy 4/E-MU CA10300-IAT | Creative Audigy 2 ZS | Creative Audigy 2 | Creative Audigy/CA0106-DAT | Creative SB Live! 24-bit | VIA Envy24HT | bd. |
| Złącze/typ karty dźwiękowej | PCI/7.1 | PCI/7.1 | PCI/7.1 | PCI/7.1 | PCMCIA/7.1 | USB 2.0/7.1 | PCI/7.1 | USB 2.0/5.1 | PCI/7.1 | USB 2.0/2.0 (wirtualnie 7.1) |
| Odtwarzanie | ||||||||||
| Maks. częstotliwość próbkowania | 192 kHz (stereo),96 kHz (7.1) | 192 kHz (stereo),96 kHz (7.1) | 192 kHz (stereo),96 kHz (7.1) | 192 kHz (stereo),96 kHz (7.1) | 192 kHz (stereo),96 kHz (7.1) | 96 kHz | 96 kHz | 96 kHz (stereo),48 kHz (5.1) | 192 kHz | bd. |
| Rozdzielczość próbkowania | 24 bity | 24 bity | 24 bity | 24 bity | 24 bity | 24 bity | 24 bity | 24 bity | 24 bity | bd. |
| Dynamika sygnału | 109 dB | 109 dB | 113 dB | 106 dB | 104 dB | 102 dB (96 dB wy. słuchawkowe) | 100 dB | 100 dB | 103 dB | bd. |
| Współczynnik zniekształceń harmonicznych THD+N | 0,004% | 0,004% | 0,003% | 0,003% | 0,006% | 0,006% | 0,006% | 0,006% | 0,002% | bd. |
| Nagrywanie | ||||||||||
| Maks. częstotliwość próbkowania | 96 kHz | 96 kHz | 96 kHz | 96 kHz | 96 kHz | 96 kHz | 96 kHz | 96 kHz | 96 kHz | bd. |
| Rozdzielczość próbkowania | 24 bity | 24 bity | 24 bity | 24 bity | 24 bity | 24 bity | 24 bity | 24 bity | 24 bity | bd. |
| Wyjścia audio | ||||||||||
| Analogowe | 7.1, MIDI, słuchawkowe(jack 1/4″) | 7.1 | 7.1, słuchawkowe, MIDI | 7.1 | 7.1 | 7.1, słuchawkowe | 7.1 | 5.1, słuchawkowe | 7.1 | stereo |
| Cyfrowe S/PDIF | minijack, RCA, Toslink | minijack | RCA, Toslink, minijack | minijack | Toslink | RCA, Toslink | minijack | Toslink, RCA | Toslink | n |
| Wejścia audio | ||||||||||
| Analogowe | liniowe, mikrofonowe, AUX, 2 x RCA stereo, MIDI | liniowe, mikrofonowe, AUX | CD-Audio, AUX, 3 x liniowe, mikrofonowe, MIDI | liniowe, mikrofonowe, AUX | liniowe, mikrofonowe | liniowe, mikrofonowe | liniowe, mikrofonowe, AUX | liniowe, mikrofonowe | liniowe, mikrofonowe | mikrofonowe |
| Cyfrowe S/PDIF | minijack, RCA, Toslink | minijack | RCA, Toslink | minijack | Toslink | Toslink | minijack | n | n | n |
| Kino domowe – obsługiwane standardy | ||||||||||
| Dolby Digital 5.1 (AC-3)/EX | t/t | t/t | t/t | t/t | t/t | t/t | t/t | t*/n | t/t | n/n |
| DTS/DTS-ES | t/t | t/t | t/t | t/t | t/t | t/n | t/n | t*/n | n/n | n/n |
| DVD-Audio | t | t | t | t | t | t | n | n | n | n |
| Efekty 3D – obsługiwane standardy | ||||||||||
| EAX | Advanced HD 5.0 | Advanced HD 5.0 | Advanced HD 4.0 | Advanced HD 4.0 | Advanced HD 4.0 | Advanced HD 3.0 | Advanced HD 3.0 | Advanced HD 3.0 | 2.0 | n |
| A3D | t | t | t | t | t | t | t | t | t | n |
| Sensaura 3D | n | n | n | n | n | n | n | n | t | n |
| DirectSound3D | t | t | t | t | t | t | t | t | t | t |
| Inne | ||||||||||
| Certyfikat THX | t | t | t | t | t | n | n | n | n | n |
| Panel zewnętrzny | t | n | t | n | n | n | n | n | n | n |
| Sterowniki | Windows XP | Windows XP | Windows 2000/XP | Windows 2000/XP | Windows 2000/XP | Windows 98 SE/Me/2000/XP | Windows 2000/XP/Pro x64 | Windows 2000/XP | Windows 98 SE/Me/2000/XP | Windows 98 SE/Me/2000/XP, Mac OS 9.0 i 10.1 |
| Dodatkowe wyposażenie | 64 MB pamięci X-RAM, pilot | n | oprogramowanie Entertainment Center, pilot | oprogramowanie Entertainment Center, pilot | n | potencjometry regulacji natężenia | n | potencjometry regulacji natężenia | n | n |
| Pomiary | ||||||||||
| RightMark Audio Analyzer 5.5 | 24-bit., 96 kHz | 24-bit., 96 kHz | 24-bit., 96 kHz | 24-bit., 96 kHz | 24-bit., 96 kHz | 24-bit., 96 kHz | 24-bit., 96 kHz | 24-bit., 96 kHz | 24-bit., 96 kHz | 24-bit., 96 kHz |
| Nierównomierność pasma przenoszenia częstotliwości w zakresie 40 Hz – 15 kHz | +0,01, -0,17 dB | +0,02, -0,16 dB | +0,02, -0,18 dB | +0,08, -0,11 dB | +0,05, -0,16 dB | +0,04, -0,16 dB | +0,07, -0,21 dB | +0,23, -0,77 dB | +0,01, -0,13 dB | +0,25, -0,69 dB |
| Poziom szumów – SNR | -101,8 dB | -101,3 dB | -109,2 dB | -101,3 dB | -91,9 dB | -93,9 dB | -94,9 dB | -90,0 dB | -98,3 dB | -84,5 dB |
| Zakres dynamiki [dB] | 101,9 dB | 101,2 dB | 108,1 dB | 101,2 dB | 91,2 dB | 92,8 dB | 94,9 dB | 90,1 dB | 97,9 dB | 82,1 dB |
| Zniekształcenia harmoniczne THD [%] | 0,0011% | 0,0016% | 0,0004% | 0,0003% | 0,0009% | 0,0031% | 0,0035% | 0,0063% | 0,0098% | 0,0067% |
| Zniekształcenia intermodulacyjne IMD [%] | 0,0023% | 0,0054% | 0,0043% | 0,0040% | 0,0100% | 0,0090% | 0,0190% | 0,0120% | 0,0140% | 0,026% |
| Przesłuchy międzykanałowe [dB] | -99,8 dB | -98,5 dB | -105,6 dB | -100,4 dB | -90,0 dB | -89,0 dB | -92,0 dB | -84,5 dB | -95,4 dB | -84,3 dB |
| t – jest; n – nie ma; bd. – brak danych; nd. – nie dotyczy; * – wymagany programowy lub sprzętowy dekoder | ||||||||||
