Przeniesienie ciężkich i obszernych podręczników szkolnych na CD-ROM-y jest pomysłem ambitnym, ale jego realizacja nie jest sprawą prostą. Z problemem tym zmierzyła się firma Cartall, czego efektem jest program Szkoła średnia na CD. Można przypuszczać, że miał on zastąpić uczniom tradycyjne książki do nauki języka polskiego, historii, geografii, matematyki, fizyki, chemii i biologii.
| Nader prosty – delikatnie mówiąc – interfejs Szkoły na CD jest identyczny z innym programem firmy Cartall: Lektury na CD. |  |
Ten zaiste tytaniczny zamiar zrealizowano w formie HTML- -owych prezentacji. Ekran podzielono na dwie nierówne części. Główną część zajmuje prezentacja tematów, a z lewej strony mamy spis treści całego krążka i dwie wyszukiwarki (według tytułów i według treści). Zgromadzony materiał został podzielony na przedmioty, a w ich obrębie na działy, zagadnienia i poszczególne tematy. Osobno, w “Galerii mediów”, zgromadzono wszystkie filmy i animacje, które oryginalnie ilustrują omawiane problemy.
Niespełna 30 filmów i drugie tyle animacji dwu- i trójwymiarowych miało nadać aplikacji pozory multimedialności. Niestety, owe klipy są dość małe i nie można ich powiększać. Co gorsza, część z nich nie ułatwia zrozumienia zjawisk, które ilustrują.
Już pierwsze minuty korzystania z krążka ujawniają jego zasadniczą wadę: brak połączeń między pokrewnymi tematami. Czasami powoduje to powtarzanie się tych samych tematów w różnych działach. Autorzy bardzo rzadko informują, że kontynuację zagadnienia można znaleźć w innym miejscu, a przejść tam trzeba przez menu główne lub spis treści. Przeważnie jednak trzeba samemu odnaleźć ciąg dalszy zgłębianego problemu. I tak struktura cząsteczki tRNA jest obszernie omówiona w dziale “Chemia”, a jej funkcje w “Biologii”. Podobnie rozbity jest temat węglowodorów: na nazewnictwo, typowe reakcje i klasyfikację ogólną. Układ termodynamiczny opisano w “Chemii”, a prawa termodynamiki w “Fizyce”.
| Fotografie map ściennych jako ilustracje ekranowe są niemal całkowicie nieczytelne. |  |
Choć pozwala na to pojemność CD-ROM-u, autorzy nie rozpieszczają nas liczbą i szczegółowością ilustracji. Często nie ma ich nawet tam, gdzie są niezbędne do zrozumienia tematu. W całej stereometrii nie ma ani jednego rysunku brył. Wątpliwe jest też, by ktokolwiek zrozumiał replikację DNA i schematu działania operonu laktozowego wyłącznie na podstawie suchego opisu. Szczególnie razi skromna ilość map w “Geografii”. Szkoda, że nie wykorzystano animacji trójwymiarowych do prezentacji dużych cząstek chemicznych. Zamiast tego mamy np. kamerę kręcącą się wokół Pałacu Kultury. Wszystkie te braki dziwią tym bardziej, że zgromadzony na krążku materiał zajmuje zaledwie połowę jego maksymalnej pojemności.
Nawet ocena zebranego materiału tekstowego nie może być pozytywna. Zdaniem autorów programu w starożytności literatura istniała wyłącznie w Grecji. Szkoła cyników nie ma nic wspólnego z cynizmem, który jest postawą właściwą raczej antycznym chuliganom. Brakuje wielu zagadnień obecnych w programie szkoły średniej (np. teorii względności), inne potraktowano zbyt skrótowo. Słabo omówiono ewolucję, mikroorganizmy, powstanie Układu Słonecznego. Matematyka i fizyka to, w opinii wydawnictwa Cartall, prawie same definicje i wzory, tymczasem do rozwiązania podanych testów potrzebna jest przede wszystkim umiejętność rozwiązywania zadań. Zadania, owszem, są zebrane w testach, ale nie można tam znaleźć pełnego rozwiązania, a jedynie zweryfikować zaproponowany wynik. Na wyróżnienie zasługuje natomiast fakt zebrania w programie testów na wyższe uczelnie z matematyki, chemii, biologii, fizyki i historii.
Autorzy często wprowadzają terminy oraz wyrażenia, których nie wyjaśniają (np. acetylokoenzym A, “replikacja przebiega od 3` do 5`”).
Niektóre działy zawierają skandalicznie dużo błędów, zarówno językowych, jak i merytorycznych. Niekiedy niezręczności stylistyczne uniemożliwiają zrozumienie intencji autorów, jak przy wnioskach ze “Ślubów panieńskich” Fredry, że “miłość należy walczyć”. W biologii brak pełnej systematyki, a proponowane podziały bywają kuriozalne (ptaki dzielą się na biegające, pływające i latające). Źle opisano drugą zasadę termodynamiki. Zdaniem autorów iguanodon był mięsożerny, “foton to paczka energii”, ozon to trójatomowy tlen (zamiast trójatomowa cząsteczka tlenu), religia jest najbardziej uniwersalną czynnością człowieka, który zresztą ma zaledwie 24 chromosomy, a nie 46, jak się wszystkim dotąd zdawało. Intryguje także rozróżnienie na “wodę w płynie” i “wodę w lodzie”. Niekiedy literówka prowadzi do zasadniczego przekłamania, jak wówczas, gdy zamiast fosforylacji ATP mamy fosforyzację ATP. Naszą ulubioną informacją jest ta, że istnieją dwie anatomiczne metody antykoncepcyjne – sterylizacja i… wstrzemięźliwość, a działanie spirali antykoncepcyjnej polega na tym, że powoduje ona… drgania.
Poziom i zakres przedstawienia poszczególnych przedmiotów jest różny. Biochemia i fizjologia zostały omówione bardzo obszernie, ale zawierają sporo błędów i nieścisłości. W geografii nie występują przekłamania, za to zawarty na krążku materiał jest znacznie węższy od objętego programem szkoły średniej. W odniesieniu do dziedzin, które dynamicznie się rozwijają – jak chemia, biologia czy fizyka – podane informacje bywają nieaktualne.
“Szkoła średnia na CD” mogłaby stanowić funkcjonalny materiał uzupełniający klasyczne podręczniki, przynajmniej w części definicyjnej. Niestety, olbrzymia ilość błędów dyskwalifikuje tę aplikację jako pomoc dydaktyczną. Godne polecenia są zawarte w programie autentyczne testy egzaminacyjne do szkół wyższych. Jednak dla tych kilkunastu zestawów raczej nie warto kupować całej aplikacji.
—
| Szkoła średnia na CD Liczba CD: 1 Język: polski Wymagania: PC 486, 16 MB RAM, napęd CD-ROM 4x, Windows 9x/NT/2000, Internet Explorer 4.0 lub nowszy + testy egzaminacyjne na studia – mała ilość rysunków i animacji – niekompletność materiału w stosunku do wymagań programowych szkoły średniej – błędy rzeczowe i językowe Producent: Cartall, Łódź, |  |
