Wyprzedaże i promocyjne oferty są zawsze dobrą motywacją do wymiany wielu komponentów komputera, w tym również procesora. Rzadko kiedy kupujemy jednak najnowsze modele CPU, gdyż te kosztują zazwyczaj więcej, niż możemy wydać. Najczęściej zaopatrujemy się w jeden z układów z tak zwanej środkowej lub dolnej półki. Pozostaje jeszcze kwestia zasadnicza – trzeba ustalić, czy nasz chip jest jeszcze wystarczająco wydajny czy może nadszedł już czas na jego wymianę.
Każdemu według zegara
Komputer dla wielu z nas jest podstawowym narzędziem do pracy i zabawy. Jednak sporo osób, kupując po raz pierwszy peceta, raczej nie zastanawia się, jaki procesor jest zainstalowany w maszynie i czy produktywność komputera będzie wystarczająca do powierzonych mu zadań. Później często okazuje się, że nie da się uruchomić najnowszej gry lub kompresja muzyki do formatu MP3 przebiega przeraźliwie wolno.
Dobrym punktem wyjścia do dalszych rozważań wydajnościowych jest stwierdzenie, że do większości popularnych prac wystarczy procesor taktowany zegarem 600-800 MHz. Analizując wyniki naszych pomiarów dla najtańszych i najczęściej kupowanych procesorów tzw. klasy low-end w zastosowaniach biurowo-domowych, można zauważyć, że szybkość ich działania jest wprost proporcjonalna do częstotliwości taktowania układu, przy czym Duron działa o 3-4% szybciej od Celerona o tym samym zegarze. W grach i programach multimedialnych najlepszą wydajnością pochwalić się mogą Durony 1,2 GHz i 1,1 GHz. Najszybszy z Celeronów – model taktowany zegarem 1,2 GHz – uplasował się pomiędzy Duronami 1 GHz i 950 MHz. Również pod względem ekonomiczności zakupu procesory firmy AMD znajdują się na początku stawki.
Co z tego wynika dla nas, użytkowników? Wszystko przemawia za tym, aby w domu stosować procesory AMD Duron. Jeżeli jednak chcemy zmienić procesor na szybszy jak najmniejszym kosztem, należy się zdecydować na model należący do tej samej rodziny, czyli np. Celerona najlepiej zastąpić… Celeronem (lub PIII). W przeciwnym wypadku będziemy musieli kupić także nową płytę główną. Dla procesorów firmy Intel komplikacje zaczynają się wtedy, gdy komputer nie współpracuje ze współczesnymi układami zamkniętymi w obudowach FC-PGA (Celerony od modelu 533A do 1,1 GHz) lub FC-PGA2 (Celeron 1,2 GHz z rdzeniem Tualatin). Wówczas nie obejdzie się bez odpowiedniej przejściówki lub wręcz trzeba będzie wymienić całą płytę główną.
Trudna sztuka wyboru
Durony są bez wątpienia najwydajniejszymi procesorami do zastosowań domowych, jednak przed kupnem gotowego zestawu komputerowego zawsze lepiej się zastanowić nad całkowitymi kosztami jego “budowy”. Z jednej strony Durony mają najlepszy stosunek możliwości do ceny, z drugiej zaś wydzielają dużo więcej ciepła. Wymagają więc lepszego niż dla Celeronów i droższego o ok. 15-20 zł wentylatora. Jeszcze jedną wadą układów AMD, o której warto wspomnieć, jest niezabezpieczony rdzeń procesora. Niestety, można go łatwo ukruszyć podczas zakładania lub zdejmowania radiatora.
Alternatywę dla procesorów Intel Celeron i AMD Duron stanowi seria układów VIA C3. W sklepach spotkać można kości C3 taktowane zegarem o częstotliwościach od 700 do 800 MHz (z rdzeniem Samuel 2) i chipy pracujące z szybkością 800-933 MHz, bazujące na nowszym jądrze Ezra. Pierwszy z układów produkowany jest w technologii 0,15, drugi – w 0,13 mikrometra. Co ciekawe, fabryka TSMC, w której powstają kości VIA, jako pierwsza na świecie opracowała obie techniki wytwarzania procesorów.
Największą zaletą procesorów C3, związaną bezpośrednio ze wspomnianym procesem produkcyjnym, jest bardzo małe zapotrzebowanie na energię. Układy C3 wydzielają około 60-75% mniej ciepła niż Durony i od 50% do 65% mniej niż Celerony. Na C3 nie trzeba zatem instalować aktywnych systemów chłodzących z hałasującymi wentylatorami – wystarczy dobrze odprowadzający ciepło radiator. Rozwiązanie takie nie tylko obniża koszty zakupu peceta (o ok. 30-40 zł), ale również umożliwia skonstruowanie cichych serwerów lub komputerów stosowanych np. w pracowniach szkolnych.
Układy C3 współpracują z magistralą systemową AGTL+ stosowaną w konstrukcjach Intela. Rozkład nóżek jest zgodny ze specyfikacją Pentium III/Celeron. Dlatego też kości firmy VIA sprzedawane są w obudowach PPGA (Socket 370), co z kolei umożliwia bezproblemową rozbudowę wysłużonych komputerów. Trzeba jednak pamiętać o tym, że VIA C3 dostępne są w wersjach ze 100- i 133-megahercową magistralą systemową, a ta ostatnia wartość FSB nie jest obsługiwana przez wszystkie starsze płyty główne.
Biblijna saga
Całkowita wydajność wszystkich CPU firmy VIA jest w porównaniu z dzisiejszymi modelami Celeronów czy Duronów niewielka. Niemniej układy C3 spisują się znakomicie w aplikacjach biurowych, do których zostały zaprojektowane, oraz wszedzie tam, gdzie nie trzeba intensywnie korzystać z jednostki zmiennoprzecinkowej, np. w części mniej skomplikowanych gier.
Już wkrótce w sprzedaży mają pojawić się procesory C3 z rdzeniem Ezra-T, kompatybilne z nowym standardem FC-PGA2. Według zapowiedzi producenta w przyszłym roku seria C3 ma być zastąpiona procesorami C4 z rdzeniem C5X. Inżynierowie z firmy VIA obiecują znaczny skok wydajności w porównaniu z C3, a to dzięki zmodyfikowanej architekturze, w której ma być zastosowany nowy potok wykonawczy i zaimplementowana obsługa rozkazów SSE. Wielkość pamięci podręcznej zostanie zwiększona o 100% – L2 z 64 na 128 KB i L1 – z 128 na 256 KB.
| Dane techniczne poszczególnych rodzin procesorów | ||||||||
| Nr | Model | Nazwa kodowa | Zegar [MHz] | FSB (efektywnie) [MHz] | Cache L1 (dane/instrukcje) [KB] | Cache L2 [KB] | Gniazdo procesora | Obsługa instrukcji MMX/ SSE/ SSE2/ 3DNow! |
| 1 | AMD Athlon XP | Palomino | 1333-1670 (1500+-2000+) | 133 (266) | 64/64 | 256 | Socket A | +/+/-/+ |
| 2 | AMD Athlon | Thunderbird | 800-1400 | 100/133 (200/266) | 64/64 | 256 | Socket A | +/-/-/+ |
| 3 | AMD Duron | Morgan | 1000-1300 | 100 (200) | 64/64 | 64 | Socket A | +/+/-/+ |
| 4 | AMD Duron | Spitfire | 600-950 | 100 (200) | 64/64 | 64 | Socket A | +/-/-/+ |
| 5 | Intel Pentium 4 | Northwood | 1600-2400 | 100 (400) | 8/81 | 512 | Socket 478 | +/+/+/- |
| 6 | Intel Pentium 4 | Willamette | 1300-2000 | 100 (400) | 8/81 | 256 | Socket 423/Socket 478 | +/+/+/- |
| 7 | Intel Pentium III | Coppermine | 533-1133 | 100/1332 | 16/16 | 256 | Socket 370 (FCPGA) | +/+/-/- |
| 8 | Intel Celeron | Tualatin | 1000-1400 | 100 | 16/16 | 256 | Socket 370 (FCPGA2) | +/+/-/- |
| 9 | Intel Celeron | Coppermine | 533-1100 | 66/1003 | 16/16 | 128 | Socket 370 (FCPGA) | +/+/-/- |
| 10 | VIA C3 | Ezra | 800-933 | 100/133 | 64/64 | 64 | Socket 370 (PPGA) | +/-/-/+ |
| 11 | VIA C3 | Samuel 2 | 700-800 | 100/133 | 64/64 | 64 | Socket 370 (PPGA) | +/-/-/+ |
| + – jest, – – nie ma; 1 – procesory Pentium 4 wyposażone są w system Trace Cache; 2 – FSB 100 MHz dla wersji oznaczonych symbolem E, FSB 133 MHz dla modeli EB; 3 – FSB 100 MHz dla wszystkich procesorów, począwszy od modelu 800 MHz | ||||||||
