Ekspert prawdę powie?
Sprawa dotyczy tych, którzy nagrywają setki płyt i nimi handlują. Dobrze by było, żeby owo ściganie odbywało się zgodnie z prawem oraz aby przy ocenie “komputerowych” dowodów uczestniczyli odpowiedni fachowcy. Wiadomo: sądy i prokuratura nie muszą znać się na komputerach – wystarczy, że znają się na prawie. Gdy potrzebna jest wiedza specjalistyczna, zawsze mogą skorzystać z opinii biegłego, za którego zresztą płaci zazwyczaj państwo – czyli my. Jeżeli więc organa wymiaru sprawiedliwości sięgają po ekspertów, to powinniśmy oczekiwać, że ci będą działali solidnie: bo dostają za to pieniądze, bo w grę wchodzą losy oskarżonego i zabezpieczone jako dowody rzeczowe przedmioty do niego należące. Od opinii specjalisty często zależy nie tylko późniejsza ocena winy oskarżonego, ale także i to, co i dlaczego sąd mu skonfiskuje (np. sprzęt komputerowy, użyty do przestępstwa).
Niestety, biegłymi w zakresie tzw. nowych technologii nie zawsze są osoby naprawdę “biegłe w komputerach”. Co gorsza, coraz częściej mają miejsce sytuacje, gdy organa ścigania wyręczane są w ich obowiązkach przez agencje eksperckie, wydające opinie na temat legalności programów. Dodajmy – agencje “życzliwie” podsuwane przez samych producentów oprogramowania.
Bez pudełka – pirat
Abstrahując od kwestii bezstronności tego typu instytucji, wiele do życzenia pozostawia ich fachowość w walce o ochronę własności intelektualnej. Jednym z takich “zbrojnych ramion” koncernów software’owych jest Agencja X. W pewnej sprawie wydała ona opinię, w której opisała i oceniła poszczególne dowody zabezpieczone w domu zatrzymanego pirata. I tak na przykład na liście nielegalnych kopii programów znalazła się oryginalna wersja CorelDRAW – Select Edition, którą oskarżony dostał wraz z legalnie zakupionym skanerem, natomiast program do tworzenia schematów Visio 2000 firmy Microsoft – akurat rzeczywiście piracki – został przez “eksperta” opisany jako gra. Poza nim bezbłędnie zostały rozpoznane i sklasyfikowane inne produkty z Redmond.
Myślę, że można wybaczyć “drobne” wpadki Agencji X – tym bardziej że powyższego “audytu informatycznego” dokonał “ekspert” z wykształceniem… technika chemicznego, a rozróżnienie pirackiej kopii, programu oryginalnego w wersji lite czy select lub aplikacji w wersji beta to już zbędne niuanse. Najważniejsze, by były pudełko, faktura i licencja użytkownika. Jeśli ich nie ma – to “pirat”. I co z tego, że oskarżony przyznaje nawet, że istotnie handlował Windows, ale Windows Commandera to zgrał już w wersji shareware z Internetu? Nie ma “papieru”, nie ma licencji. A licencja typu click-on? To już jest zbyt skomplikowane – potrzebne są pudełka, numery seryjne i oryginalnie wytłoczone płyty. W przypadku płyt audio lub filmów dochodzi – również zazwyczaj pomijana w procesie karnym – kwestia sprawdzenia, czy znaleziona kolekcja muzyki w MP3 lub filmów w DivX jest na pewno gromadzona tylko dla celów osobistego użytku prywatnego, a nie z myślą o handlowaniu “piratami”.
Hurtowy przepadek mienia
Nieprawidłowa ocena zabezpieczonych dowodów ma poważne konsekwencje dla oskarżonego. Przepisy pozwalają bowiem sądowi orzec przepadek przedmiotów służących do popełnienia przestępstwa i tych, które zostały z niego uzyskane. Oznacza to, że np. w wypadku nielegalnego kopiowania płyt z programami może zostać orzeczony przepadek nawet całego sprzętu komputerowego oskarżonego, a także znalezionych u niego płyt i innych przedmiotów, które były dowodami w sprawie. Jest to niewątpliwie sankcja bolesna, dlatego też wymiar sprawiedliwości powinien szczególnie wnikliwie badać, które przedmioty “zabrane” oskarżonemu można zniszczyć, a które należy mu oddać. I nie może tu być żadnej dowolności.
Mimo to często w wyroku skazującym orzeka się od razu “hurtowo” przepadek wszystkiego, co w pośpiechu zgarnęła w trakcie nalotu policja. W pewnej sprawie karnej sąd orzekł o przepadku przez zniszczenie również płyt CD, które oskarżony nabył legalnie wraz z jednym z numerów CHIP-a (sic!), oraz ulubionych oryginalnych albumów muzycznych zakupionych w Empiku. Sąd istotnie miał do czynienia z przestępcą, ale czy to, że ktoś jest na bakier z prawem, ma oznaczać, iż nie może sobie słuchać oryginalnych płyt – choćby w więzieniu?
Poglądy prezentowane na łamach kolumny Felieton nie zawsze są zgodne ze zdaniem redakcji.
