Ten artykuł jest próbą ułatwienia tej “pierwszej przejażdżki” osobom, które przesiadają się z Windows na GNU/Linuksa. Na pierwszy rzut oka sprawę utrudnia nieco różnorodność linuksowych dystrybucji – jest to jednak kłopot pozorny, dotykający w największej mierze osoby przyzwyczajone do “wyklikiwania” wszystkich potrzebnych ustawień. Producenci dystrybucji, starając się ułatwić życie użytkownikom swoich systemów, tworzą bowiem własne narzędzia konfiguracyjne (dlatego m.in. w przykładowych rozwiązaniach problemów ograniczyliśmy się do popularnego Mandrake’a). Po pierwsze jednak, każdą czynność można w Linuksie wykonać na kilka sposobów – i niektóre z nich są wspólne dla wszystkich dystrybucji, a po drugie, w Uniksach naprawdę warto czasem używać shella, czyli konsoli tekstowej. Okazuje się, że wpisanie prostego polecenia oszczędzi nam bardzo często wielu kliknięć.
Niniejszy tekst dotyczy w większości prostych czynności konfiguracyjnych, które mogą sprawić problemy początkującym “linuksiarzom”. Wykonanie większości operacji wymaga dostępu do konta administratora (roota). Nie musimy się logować jako root – wystarczy użyć w konsoli polecenia su i wpisać hasło.
1. Gdzie szukać pomocy, czyli linuksowa dokumentacja
Kwestią równie ważną, jak znajomość sposobu obsługi określonej grupy programów systemowych, jest umiejętność znajdowania potrzebnych informacji. Większość danych na temat narzędzi uruchamianych w konsoli (shellu) znajdziemy w podręcznikach systemowych – chcąc się np. dowiedzieć czegoś na temat polecenia ls, wpisujemy po prostu w konsoli rozkaz man ls. Wyświetlony dokument można przewijać za pomocą klawiszy strzałek lub [Page Up] i [Page Down]. Niektóre programy zamiast “manuala” oferują plik odczytywany programem info (np.
info ls
).
Jeśli czegoś nie da się znaleźć w podręcznikach systemowych, warto zajrzeć do dokumentacji danego programu, którą znajdziemy zazwyczaj w katalogu /usr/share/doc/nazwa_programu. Kolejny krok to przejrzenie odpowiedniego HOWTO (np. na stronie www.jtz.org.pl). Również grupy dyskusyjne mogą dostarczyć wielu cennych informacji – warto jednak przemyśleć stawiane innym pytania i spróbować wcześniej użyć choćby Google’a. Tylko szanując czas innych użytkowników Usenetu, możemy liczyć na ich przychylność.
2. Włączanie i wyłączanie systemu operacyjnego
Zacznijmy od sprawy banalnej – czyli od uruchomienia i wyłączenia systemu operacyjnego. Linux może kończyć uruchamianie na środowisku okienkowym (X Window) lub w konsoli tekstowej. Instalatory większości dystrybucji pozwalają na wybór tzw. poziomu startowego (ang. runlevel), zawsze jednak może nam przyjść ochota na zmianę upodobań. Logujemy się wtedy w konsoli jako root (lub używamy polecenia
su
) i otwieramy w dowolnym edytorze tekstu (pico/nano, joe, vim, emacs…) plik /etc/inittab, np. rozkazem vim /etc/inittab. Odnajdujemy wiersz zawierający tekst
id:X:inittefault
(zazwyczaj pierwsza, po komentarzach, linia pliku). X oznacza właśnie domyślny poziom startowy –
3
to konsola tekstowa,
5
– X Window. Zmieniamy wspomnianą liczbę i zapisujemy plik /etc/initab.
W niektórych bardziej przyjaznych dystrybucjach GNU/Linuksa znajdziemy okienkowe narzędzia do zmiany sposobu, w jaki uruchamia się nasz system. Tak jest np. w Mandrake’u – uruchamiamy
Centrum Sterowania Mandrake (K | Konfiguracja | Konfiguracja komputera)
i wybieramy opcję Uruchamianie. Następnie klikamy ikonę DrakBoot i zaznaczamy parametr Uruchamiaj środowisko graficzne po uruchomieniu systemu. Przy okazji możemy zdecydować, czy po starcie Linuksa będzie automatycznie logowany określony użytkownik (opcja
Tak, chcę dla tego użytkownika korzystać z automatycznego logowania
).
Uwaga:
eksperymenty z innymi niż opisane wartościami, określającymi poziom startowy, mogą się źle skończyć – patrz: opis w pliku inittab.
Aby zakończyć działanie systemu, możemy skorzystać z kilku różnych metod. Podstawowa to użycie konsolowego polecenia poweroff lub shutdown now. Jeśli używamy linuksowych okienek, wygodniej będzie jednak skorzystać z odpowiedniego polecenia menu naszego menedżera okien (np.
K | Wyloguj
, potwierdzonego wyborem opcji
Zamknij system w wyświetlonym oknie dialogowym
). Restart systemu jest możliwy dzięki poleceniu reboot lub – analogicznie do zamykania systemu – skorzystaniu z jednej z opcji menu “okienek”.
