Mini kontratakuje

Rys. 2.

Najmniejszy z prezentowanych “kadłubków” bardziej przypomina miniwieżę stereo niż komputer.

Niezależnie od tych perturbacji najnowsza odmiana “maluchów”- FlexATX – pozwala na budowanie naprawdę miniaturowych pecetów. Dzisiejsze możliwości integracji rozmaitych podzespołów z płytą główną zapewniają takim konstrukcjom funkcjonalność pełnowymiarowych pobratymców. Niektóre z prezentowanych konstrukcji, nawet je przewyższają i to pod wieloma względami.

Rys. 3.

Shuttle XPC to jedyne spośród testowanych urządzeń, zbudowane całkowicie z aluminium.

Choć dostępne są na rynku miniaturowe obudowy przeznaczone do montażu płyt głównych standardu FlexATX, to ich wybór, podobnie jak samych płyt, jest skromny. Wiele osób obawia się również problemów przy próbie samodzielnego skompletowania i zmontowania takiego miniaturowego zestawu. Dlatego też coraz większą popularnością cieszą się komplety obudowa/płyta główna, w krajach anglojęzycznych zwane “barebones”, u nas zaś znane pod dużo bardziej swojskim określeniem “kadłubków”.

Rys. 4.

QBIC Solteka to propozycja dla tych, którzy lubią podziwiać swoje odbicie.

W kosteczkę

Już pierwszy rzut oka na konstrukcje, które trafiły do naszego laboratorium, ukazuje wyraźne podobieństwo ich koncepcji. Prostopadłościenne, eleganckie obudowy mają dokładnie takie wymiary, by pomieścić płytę główną, jeden lub dwa napędy optyczne, dysk twardy i zasilacz. Nawet miejsca na karty rozszerzeń są zawsze tylko dwa.

Rys. 5.

DiGiDice Abia oferuje niespotykaną możliwość podkręcania procesora “jednym ruchem ręki”

Wydawać by się mogło, że to bardzo niewiele, jednak tak naprawdę więcej nie trzeba. Większość potrzebnych kontrolerów zintegrowana została z płytą główną, co zresztą widać po “baterii” wyjść na obudowie. Jedynym wyjątkiem jest Shuttle XPC, którego trzeba wyposażyć dodatkowo w kartę graficzną.

Rys. 6.

Acorp Access, choć jest najbardziej “zwyczajnym” z prezentowanych rozwiązań, oferuje zaskakująco obszerne wnętrze.

Rys. 7.

Trudna sztuka kompromisu – Abit DigiDice w ogóle nie pozwala na zamontowanie stacji dyskietek, w przypadku Microstara Mega wymaga to rezygnacji z rozbudowanego czytnika kart pamięci.

Tylko kwiatka brak

Prezentowane “kadłubki” wyposażone są, w porównaniu z typowym pecetem, nader hojnie. Na płycie czołowej zdublowane zostały nie tylko gniazda USB i audio, zazwyczaj towarzyszą im złącza FireWire oraz optyczne SPDIF. Dwie konstrukcje, DigiDice Abita oraz Mega Microstara, zaopatrzone zostały w uniwersalne czytniki kart pamięci, obsługujące praktycznie wszystkie spotykane rodzaje tych nośników.

Rys. 8. Rys. 9.

Moduł Wi-Fi zapewni użytkownikom platformy Shuttle XPC bezpośrednie, radiowe połączenie z innymi urządzeniami pracującymi w tym coraz popularniejszym standardzie.

Żadnych problemów nie powinna sprawiać komunikacja z otoczeniem – wszystkie platformy wyposażone są w zintegrowaną kartę sieciową. MSI Mega zawiera dodatkowo modem, XPC Solteka oferuje zaś bezprzewodową łączność za pośrednictwem modułu Wi-Fi, podłączonego do płyty głównej poprzez złącze USB. Antena tego modułu wykorzystuje standardowe gniazdko, tak więc bez problemu podłączyć można model o większym zysku energetycznym lub kierunkową.

Rys. 10.

Typowe gniazdko antenowe pozwala w prosty sposób zwiększyć zasięg łączności bezprzewodowej – wystarczy wymienić standardową antenkę na sprawniejszy model.

Rys. 11.

To nie popielniczka i próbka denaturatu – model firmy Abit wyposażony został nawet w zestaw zapachowy mocowany do chłodnicy z tyłu obudowy.

Dołączone wyposażenie nie ogranicza się bynajmniej do tak przydatnych, jak wspomniane, elementów. Choć towarzysząca platformie DigiDice torba jest dość użyteczna (o ile chcemy peceta traktować jak przerośniętego notebooka), to zestaw zapachowy, montowany na radiatorze tegoż urządzenia, trudno traktować inaczej niż jak przejaw skrajnego gadżeciarstwa.

Rys. 12.

Do zestawu Abita dołączona została zgrabna plecakotorba, co ułatwia wykorzystanie go w celach wystawowo-konferencyjnych.

Ciasno, niestety…

Z koncepcją miniaturowych “kadłubków” nieodłącznie związanych jest kilka wad – wynikających z samej idei miniaturyzacji. Pierwsza z nich, czyli niewielkie możliwości rozbudowy, związana jest z samą specyfikacją standardu FlexATX. W strefie przeznaczonej na gniazda rozszerzeń mieszczą się jedynie dwa złącza i we wszystkich opisywanych konstrukcjach jest to jedno gniazdo PCI oraz złącze AGP.

Rys. 13. Rys. 14.

Zamienienie miejscami slotów AGP i PCI w platformach AcorpAccess, Shuttle XPC i Soltek Qbic pozwoliło wygospodarować więcej miejsca dla karty graficznej. W tym ostatnim przypadku, niestety, koliduje ona z grubymi kablami złączy USB.

Biorąc pod uwagę, iż poza jednym wyjątkiem wszystkie płyty główne mają zintegrowaną kartę graficzną, spokojnie można by zamiast złącza AGP udostępnić drugie gniazdo PCI – i taki też był najczęstszy postulat osób, które oglądały testowane platformy.

Owszem, zintegrowane karty graficzne nie są zazwyczaj najwyższych lotów, jednak w złącze AGP nie włożymy nic znacząco lepszego. Po pierwsze – brak jest miejsca. Bliskość zasilacza i/lub elementów obudowy wyklucza instalację potworów, jakimi są najwydajniejsze akceleratory graficzne. Po drugie – zasilacze montowane w “kadłubkach” mają jedynie 200 W. Wystarczy to na zaopatrzenie w energię nawet dość wydajnego procesora, jednak dla najnowszego akceleratora może już jej braknąć.

Rys. 15.

Ciasno pod maską – do Microstara Mega lepiej po zmontowaniu nie zaglądać.

Brak miejsca to w ogóle zasadnicza bolączka wszystkich konstrukcji. Najgorzej pod tym względem prezentuje się MSI Mega – z jednej strony wymiary całego urządzenia są wyjątkowo niewielkie, nawet jak na “malucha”, a sporo miejsca wewnątrz zajmuje duży zasilacz. Z drugiej, demontaż koszy napędów jest dość skomplikowany. Zdecydowanie nie jest to konstrukcja stworzona do częstego dłubania “pod maską” ale do tego “kadłubki” nie zostały przecież stworzone.

Rys. 16.

Niby drobiazg, a jakże przydatny – przelotowe wtyczki zasilania (Abit DigiDice) ograniczają liczbę kabli wewnątrz obudowy. Z kolei odpowiednie uchwyty pozwalają je uporządkować (Acorp Access)

Lepiej pod tym względem prezentują się pozostałe platformy, zwłaszcza te, w których kosz napędów można w prosty sposób odkręcić i wyjąć razem z zawartością – zapewnia to łatwy dostęp do gniazd na płycie głównej.

Rys. 17.

Przemyślany projekt Accessa zapewnił dobry dostęp do elementów płyty głównej.

Jedynie Acorp Access ma kosz przymocowany do obudowy na stałe, ale tu zastosowanie poprzecznie umieszczonego zasilacza pozwala na dostęp do płyty głównej z obu stron.

Rys. 18. Rys. 19.

Firmy Abit oraz Shuttle postawiły na bardziej zaawansowane systemy chłodzenia procesora.

Ufff, jak gorąco

Przy tak niewielkiej objętości i zwartej konstrukcji podstawowe znaczenie ma odpowiednio wydajne chłodzenie wnętrza obudowy. Do tego zagadnienia producenci “kadłubków” podeszli w różny sposób. Najbardziej zaawansowane technologicznie systemy chłodzenia, składające się z wymiennika ciepła (heatpipe) wspomaganego wentylatorem, zastosowały firmy Abit i Shuttle. Po ich włączeniu zaskoczyć może dość duża głośność działania, jednak odpowiednie skonfigurowanie parametrów pracy układu chłodzącego pozwala dość skutecznie je wyciszyć.

Rys. 20. Rys. 21.

Zastosowanie wymiennika ciepła pozwoliło wygospodarować więcej miejsca wewnątrz obudowy, a wentylator chłodnicy jednocześnie wyciąga powietrze z wnętrza obudowy.

Ponieważ prezentowane pececiki zasysają powietrze chłodzące poprzez otwory w bocznych ściankach obudowy, trzeba zachować szczególną ostrożność przy wyborze miejsca ich “zamieszkania” – umieszczenie “na wcisk” pomiędzy pionowymi ściankami np. regału skończy się “ugotowaniem” zawartości obudowy, a w najlepszym przypadku ciągłym zawieszaniem komputera wskutek przegrzania.

Rys. 22.

“Kadłubki” wyposażone w kontroler SerialATA mają również odpowiednie wtyczki zasilające.

Rys. 23.

Aluminium, nawet barwione na czarno, ma swój urok.

Małe jest piękne

Materiałem, z którego zbudowane są opisywane maluchy, jest aluminium. Łatwo znaleźć uzasadnienie dla takiego kroku konstruktorów. Z jednej strony aluminium zapewnia dużo lepsze odprowadzanie ciepła z wnętrza obudowy niż stal i plastiki, z których w ogromnej większości zbudowane są “normalne” obudowy. Przy zwartej budowie i ambicji pomieszczenia “grzałki” w postaci szybkiego procesora jest to zaleta nie do przecenienia. Z drugiej strony zaś dobrze wykończone aluminium ma walory estetyczne, którym nie dorównuje nawet najlepiej metalizowany plastik.

Rys. 24.

Lustrzany front Solteka QBIC może się podobać – o ile ktoś lubi taką estetykę. Tylko co począć z nieuniknionymi odciskami palców?

Trzeba jednak przyznać, że nie wszyscy producenci docenili tę ostatnią zaletę – Soltek przedni panel obudowy wykonał z lustrzanego pleksi, pozostałe firmy zaś zdecydowały się jednak na plastik. O ile w pierwszym przypadku zadecydowały zapewne względy estetyczne (choć mi osobiście estetyka taka nie odpowiada), o tyle w pozostałych przyczyna była zapewne natury technologicznej. Płyty czołowe konstrukcji Abita i MSI mają dość skomplikowany kształt, który zapewne trudno byłoby w aluminium “wyrzeźbić” – szkoda jednak, że producentom nie chciało się pomęczyć. W końcu w klasycznym sprzęcie hi-fi takie płyty czołowe są na porządku dziennym. Miałoby to uzasadnienie tym bardziej, że zarówno Abit, jak i MSI proponują swoje zestawy jako zamiennik dla sprzętu hi-fi właśnie.

Rys. 25. Rys. 26.

Abit i Microstar nie ukrywają ambicji, by konkurować z domowym sprzętem audio.

Niech gra muzyka

Dwie z prezentowanych platform wyraźnie odbiegają wyglądem i funkcjonalnością od pozostałych. Microstar Mega wygląda na pierwszy rzut oka jak jedna z popularnych miniwieży hi-fi. Podobieństwa owe nie ograniczają się jedynie do wyglądu – “kadłubek” ten został wyposażony w tuner radiowy (opcjonalnie może też być tuner telewizyjny). Jednak nie jest to zwykła, popularna karta tunera – może on działać całkowicie niezależnie nawet gdy komputerowa część urządzenia jest wyłączona. Działa wówczas jak normalny sprzęt audio – sterowany jest przyciskami i pokrętłem przedniego panelu oraz bezprzewodowym pilotem. Na odbieraniu programu radiowego możliwości tego urządzenia się nie kończą, może również odtwarzać płyty CD-Audio oraz MP3 – i to wszystko przy wyłączonej części komputerowej. Tu też kryje się zapewne przyczyna, dla której zasilacz tej platformy jest dużo większy od konkurencji – musi on dostarczyć zasilanie do części “audio” również w trybie Standby. Po włączeniu komputera kontrolę nad odtwarzaniem dźwięku przejmuje całkowicie komputer i nie można wówczas, niestety, korzystać z pilota ani panelu sterującego.

Nieco odmienną funkcję pełni przedni panel sterujący w Abicie DigiDice, również zaopatrzony w pokrętło sterujące i wyświetlacz LCD. W tym przypadku służy on przede wszystkim do kontroli nad “komputerowymi” funkcjami “kadłubka”. Wyświetlacz pokazuje temperaturę wewnątrz obudowy i prędkości obrotowe wentylatorów, które można zmieniać za pomocą wspomnianego pokrętła. Na tym jednak możliwości owego panelu nie kończą się – za pomocą tego samego pokrętła można płynnie zmieniać częstotliwość taktowania procesora!

Dostęp do wszystkich funkcji nadzorowania stanu systemu uzyskujemy po zainstalowani aplikacji Abit EQ i Abit Manager – wówczas można zaprogramować zachowanie systemu w określonych sytuacjach, np. po przekroczeniu granicznej temperatury procesora. Można również zdefiniować znaczenie poszczególnych przycisków panelu i pilota, tak by ich wciśnięcie powodowało uruchomienie odpowiedniej aplikacji.

Trochę drogo

Czy coś może zatrzymać zwycięski pochód maluchów? Dużą przeszkodą bezie podświadome asekuranctwo wielu potencjalnych nabywców – chociaż nigdy nic nie dodali do swego peceta, ani zapewne w przyszłości tego nie zrobią, to jednak wolą mieć “zapas” i kupują klasyczną “wieżę”. Wybór taki bardzo ułatwia zerknięcie do portfela – porównanie ceny kompletu obudowa/płyta główna z ceną “kadłubka” wypada dla tego ostatniego miażdżąco… Jeśli jednak w porównaniu uwzględnimy aluminiową obudowę, różnica nie będzie już tak wielka. Cena, niestety, wciąż pozostaje wysoka. Dla przeciętnego Kowalskiego zbyt wysoka. Cóż – na razie nie są to propozycje dla Kowalskich.

Produkt	Shuttle XPC SB65G2	Soltek Qbic EQ3000	Acorp Access	MSI Mega 651	Abit DigiDiCe
Wymiary (dł.×szer.×wys.)	300×200×185 mm	295×215×230 mm	330×225×200 mm	320×202×150 mm	255×307×215 mm
Liczba zatok 5,25″/3,5″	1/2	2/2	2/1	1/1	2/2
Liczba miejsc na karty rozszerzeń	2	2	2	2	2
Maks. moc zasilacza/PFC	220 W/tak	200 W/tak	200 W/tak	200 W/tak	200 W/tak
System chłodzenia procesora	chłodnica/termoobieg	wentylator obudowy	wentylator obudowy	wentylator	chłodnica/termoobieg
Czytnik kart CF/SM/SD/Memorystick	nie/nie/nie/nie	nie/nie/nie/nie	nie/nie/nie/nie	tak/tak/tak/tak	tak/tak/tak/tak
Tuner FM/TV/pilot	nie/nie/nie	nie/nie/nie	nie/nie/nie	tak/opcja/tak	nie/nie/tak
chipset/karta graficzna	i865PE/nie	i845GE/tak	SiS 661/963/tak	SiS 651/962/tak	i865G/tak
karta sieciowa/modem/WiFi	tak/nie/tak	tak/nie/nie	tak/nie/nie	tak/tak/nie	tak/nie/nie
Liczba złaczy PCI/typ AGP	1/8x	1/4x	1/8x	1/4x	1/8x
Serial ATA	tak	nie	nie	nie	tak
Karta dźwiękowa (liczba kanałów)	tak/6	tak/6	tak/6	tak/6	tak/6
USB/FireWire (przód)	2/1/brak	2/3/2	2/1/brak	2/2/1	2/1/brak
mic/line-out/line-in/słuchawki (przód)	tak/nie/tak/tak	tak/nie/tak/tak	tak/nie/nie/tak	tak/nie/nie/tak	tak/nie/nie/tak
USB/FireWire/SPDIF (tył)	4/1/2	4/brak/brak	3/1/brak	2/brak/brak	2/1/1
mic/line-out/line-in/słuchawki (tył)	nie/tak/nie/tak	nie/tak/tak/nie	tak/tak/tak/nie	tak/tak/tak/nie	tak/tak/tak/tak
COM1/COM2/LPT	tak/nie/nie	tak/tak/opcja	tak/nie/tak	tak/nie/tak	nie/nie/nie
Cena (z VAT-em)	2 080 zł	1 230 zł	980 zł	1300 zł	ok. 1430 zł
Dostawca	www.action.pl	www.rubikon.com.pl	www.acorp.com.tw	www.msi-polska.pl	www.abit-poland.com