"...z kotła rurami do tłoków..."

Po co w ogóle ciepłowód? Najkrócej rzecz ujmując, chodzi o jak najszybsze odprowadzenie energii z newralgicznego obszaru, jakim jest powierzchnia rdzenia CPU, i równie szybkie oddanie ciepła do otoczenia. Do transportu ciepła służy heatpipe – obustronnie zasklepiona rurka, w której wnętrzu znajduje się ciecz łatwo zmieniająca stan skupienia na gazowy. Pod wpływem wysokiej temperatury rdzenia ciecz zmienia się w gaz i błyskawiczne wędruje na drugą stronę, gdzie oddaje ciepło do radiatora, skrapla się i przemieszcza z powrotem. Proces ten trwa nieustannie, dopóki istnieje różnica temperatur miedzy końcami rurki. Mamy zasadniczo dwie różne technologie: albo kilka cienkich rurek odprowadzających ciepło, albo jedna duża. Przykładami urządzeń bazujących na pierwszym rozwiązaniu są modele firm Scythe, CoolerMaster i Thermalright, dwa Noiseblockery natomiast wykorzystują drugi rodzaj konstrukcji.

Prezentuj broń

Zacznijmy od tych ostatnich. Cool Tower to dość duże urządzenie, a Cool Scraper to prawdziwy kolos. Pierwszy z Noiseblockerów wyposażony został w wentylator 80×80 mm, drugi zaś ma zamontowany 120-milimetrowy wiatrak. Cool Scraper jest w związku z tym tak wysoki (ponad 15 cm), że może nie zmieścić się w niektórych obudowach. Co ciekawe, rurę cieplną z wiatrakiem daje się obracać, co pozwala na kierowanie powietrza w dowolne miejsce. Oba wentylatory są bardzo precyzyjnie wykonane, z wyjątkiem miejsca styku z procesorem, które powinno być lepiej wypolerowane. Obydwacoolery wyposażono w potencjometr do regulacji obrotów wentylatorów, przez co w trybie wolnoobrotowym są one niemal niesłyszalne. Pewne kłopoty spotkają nas podczas instalacji, gdyż w tym celu musimy zdemontować płytę główną i przykręcić od spodu podstawkę odpowiednią do naszej platformy. Trudności sprawia regulacja docisku radiatora do procesora za pomocą czterech nakrętek, do których dostęp jest utrudniony przez wystające elementy płyty głównej.

Hyper 6 firmy CoolerMaster to “masakrycznie” ciężki, ważący prawie kilogram gigant, wykonany całkowicie z miedzi. Sześć ciepłowodów przekazuje ciepło do blaszek układających się w kształt wysokiej (12 cm), prostopadłościennej konstrukcji, do której przymocować możemy dwa wentylatory 80×80 mm. Wraz z radiatorem dostarczany jest jeden wiatrak i regulator obrotów. Idealnie wypolerowany rdzeń radiatora pasuje do płyt głównych z gniazdem Socket 478 (Pentium 4) i Socket 754/939/940. Konstrukcja wentylatora wymusza konieczność zastosowania dodatkowego wspornika mocowanego od spodu płyty głównej, przez co instalacja coolera wymaga jej demontażu i jest nieco skomplikowana. Za taką ilość miedzi przyjdzie nam słono zapłacić – Hyper 6 kosztuje najwięcej (300 zł) spośród wszystkich przetestowanych urządzeń.

XP-120 to największy cooler w ofercie Thermalrighta i równie duży co inne opisane wcześniej modele. Jego budowa jest jednak nieco inna: mamy tutaj konstrukcję bardziej płaską, w której 120-milimetrowy wentylator montuje się równolegle do płyty głównej. Pięć rur ciepłowodowych wychodzi z podstawy i zakręca następnie nietypowo pod kątem 180 stopni, wchodząc w głąb radiatora. Dzięki temu ciepło wędruje daleko ku górze i dopiero tam jest przekazywane do listków radiatora, co – jak się zdaje – ma zasadniczy wpływ na wydajność urządzenia. Mimo dużych rozmiarów XP-120 waży stosunkowo niewiele – wykonany jest w całości z niklowanego aluminium. Zero miedzi. 120-milimetrowy wentylator musimy, niestety, dokupić osobno. XP-120 pasuje do płyt głównych Socket 478 (Pentium 4) i Socket 754/939/940, a po zakupieniu dodatkowej przejściówki również do LGA775.

Ostatnie urządzenie – Kamakiri, czyli “Krawędź Ostrza” to produkt japońskiej firmy Scythe. Kamakiri również jest nieco nietypowy: listki aluminiowego radiatora przedzielone są w połowie przymocowanym do podstawy wentylatorem 80 mm. Sześć miedzianych heatpipe’ów wychodzi z dobrze wypolerowanego, metalowego bloku i łączy się z radiatorem. Z wentylatorem dostarczany jest potencjometr do regulacji obrotów, dzięki czemu przy skręceniu na minimum wiatraka niemal nie słychać.

Ciepło, ciepło… gorąco

Budowa budową, ale jak mawia jeden z moich znajomych – może być kawałek blachy, byle schładzał procesor, a komputer chodził bezgłośnie. Jak to wygląda w przypadku naszych zestawów, najlepiej zobaczyć na załączonych wykresach. Testowane produkty porównaliśmy ze standardowym wentylatorem przeznaczonym dla procesorów firmy Intel.

Kamakiri ewidentnie nie działa, tak jak powinien. W trybie wolnoobrotowym co prawda nie słychać go, ale temperatura rdzenia niebezpiecznie zbliża się do krytycznych wartości. Przy obrotach ustawionych na maksimum uzyskujemy temperaturę o 10 stopni niższą, jednak jest to i tak ponad 15 stopni gorzej od standardowego wentylatora.

Cool Tower w trybie wolnoobrotowym zrównuje się z wentylatorem standardowym, ale po zwiększeniu obrotów potrafi schłodzić procesor nawet o 10 stopni niżej. Cool Scraper, głównie dzięki rozmiarom, radzi sobie całkiem nieźle. W trybie wolnoobrotowym osiągnął jedynie o 2,5 stopnia gorszy wynik od XP-120 (ex aequo z Hyper 6), a przy maksymalnych obrotach (3200 rotacji na minutę) urządzenie dalej jest dość ciche, a wciąż wydajne.

Hyper 6 – tutaj masa robi swoje – dzięki niej i sześciu ciepłowodom urządzenie chłodzi rewelacyjnie. Potencjometr pozwala zwiększyć prędkość wentylatora do 3000 obr./min, co przekłada się na drugi wynik pod względem efektywności chłodzenia.

XP-120 jest jeszcze lepszy niż Hyper 6: ma najlepszą wydajność zarówno przy minimalnych, jak i maksymalnych obrotach. Różnica w stosunku do standarowego coolera dochodzi do 10 stopni przy minimalnych obrotach wiatraka i nawet do 15 przy obrotach maksymalnych.

Jak widać, różne konstrukcje różnie zachowują się podczas testów. Najlepiej z problemem oddawania ciepła poradziła sobie firma Thermalright. XP-120 to bezapelacyjny zwycięzca tego porównania, który podobnie jak i pozostałe rozwiązania ciepłowodowe może spokojnie konkurować z alternatywnym chłodzeniem wodnym.

Dane techniczne
Producent	Noiseblocker	Noiseblocker	CoolerMaster	Scythe	Thermalright
Model	Cool Scraper	Cool Tower	Hyper 6 KHC-V81	Kamakiri	XP-120
Cena	250 zł	220 zł	300 zł	200 zł	230 zł
Producent	www.noiseblocker.pl	www.noiseblocker.pl	www.coolermaster.com.tw	www.scythe.co.jp	www.thermalright.com
Dostawca	www.pc-cooler.pl	www.pc-cooler.pl	interes.com.pl	www.proline.pl	www.proline.pl
Gwarancja	12 miesięcy	12 miesięcy	24 miesiące	24 miesiące	24 miesiące
Wymiary	152x126x87mm	102x95x83 mm	96x82x120 mm	99,5x72x110 mm	120x120x38 mm
Ciężar	600 g	490 g	950 g	675 g	270 g
Obsługa procesorów 1/2/3/4¹⁾	-/+/+/+	-/+/+/+	-/+/+/+	+/+/+/+	+/-²⁾/+/+/+
Technologia	rura ciepłowodowa	rura ciepłowodowa	6 ciepłowodów	6 ciepłowodów	5 ciepłowodów
Radiator	blaszki aluminiowe	blaszki aluminiowe	blaszki miedziane	blaszki aluminiowe	blaszki aluminiowe
Rdzeń	miedziany	miedzany	miedziany	miedziany	aluminiowy
Wentylator/w zestawie	120x120x25 mm/t	80x80x25 mm/t	80x80x25 mm/t	80x80x25 mm/t	120×120 mm/n
Prędkość obrotowa wentylatora	1100-1850 obr./min	1600-3200 obr./min	1400-3000 obr./min	1300-4600 obr./min	nd.
Wyposażenie dodatkowe	regulator obrotów, diody oświetlające radiator	regulator obrotów, diody oświetlające radiator	potencjometr do regulacji obrotów	pasta termoprzewodząca, regulator obrotów na “śledziu”	pasta termoprzewodząca
Zalety i wady	+ wysoka wydajność, możliwość regulacji obrotów, bezgłośna praca – skomplikowany montaż	+ dobra wydajność, możliwość regulacji obrotów, możliwość zamontowania dodatkowego wentylatora – skomplikowany montaż, duża wysokość	+ wysoka wydajność, możliwość regulacji obrotów – bardzo duża masa, skomplikowany montaż	+ bardzo prosta instalacja, bezgłośna praca przy min. obrotów – słaba wydajność	+ bardzo wysoka wydajność, niewielka masa, banalny montaż, możliwość stosowania bezgłośnych wentylatorów – duże rozmiary, brak wentylatora w komplecie, wysoka cena
+ – tak; – – nie; ¹⁾ 1- Socket A; 2 – Socket 478; 3 – Socket 754/939/940; 4 – LGA 775, ²⁾ – obsługa LGA775 po zakupieniu dodatkowej przejściówki; nd. – nie dotyczy;