Żeby było zabawniej, innowacyjność wspomnianego rozwiązania polega na powrocie do korzeni, czyli na uruchomieniu OS-u z przenoś-nego nośnika danych – w tym przypadku z płyty CD. Mobilny Linux “potrafi” bardzo wiele, zazwyczaj spełniając większość wymagań sekretarki, programisty i internetowego szperacza. Istnieją również dystrybucje wyspecjalizowane, nadające się np. do ratowania utraconych danych czy błyskawicznego “postawienia” serwera sieciowego. Dlaczego i po co stosować Linux LiveCD (bo tak się zazwyczaj określa dystrybucje opisywanego typu)? Powodów jest wiele – najważniejsze wymienione są w ramce obok tekstu.
Szczypta historii
Jak wspomniałem, uruchamianie systemu z wymiennego nośnika danych nie jest niczym nowym. Tak działały przecież pierwsze pecety – dopiero po załadowaniu z dyskietki DOS-u można się było zabrać do pracy. Trzeba przyznać, że nie było to ani szybkie, ani wygodne – głównie ze względu na niewielką pojemność i dużą zawodność ówczesnych nośników.
Po upowszechnieniu się dysków twardych sytuacja diametralnie się zmieniła. Jednak nawet wtedy każdy zdrowo myślący użytkownik Windows 3.1 przechowywał w szufladzie biurka dyskietkę systemową. Bez niej nie dało się odratować “popsutych” Okienek ani zainstalować ich po raz kolejny. Nie inaczej zresztą postępowali użytkownicy pierwszych edycji Linuksa, przechowując pracowicie skompilowane jądra wraz z programami ładującymi na dyskietkach (sic!) 720 KB.
Z biegiem czasu w naszych domach pojawiły się jednak CD-ROM-y, a płyty główne wyposażono w opcję uruchamiania systemu ze srebrnego krążka. Wtedy to Klaus Knopper wpadł na pomysł skompletowania najważniejszych pakietów Debiana i nagrania ich na płytę CD. Nie było to zadaniem do końca banalnym, gdyż system operacyjny należało np. oszukać w taki sposób, aby nie “zauważył”, iż tak naprawdę dysk twardy, na którym pracuje, w rzeczywistości… nie istnieje, a pełną konfigurację sprzętową trzeba, niezauważalnie dla użytkownika, wykrywać podczas każdego startu. Dla chcącego nie ma jednak nic trudnego – niebawem w Sieci pojawił się Knoppix, który zyskał naprawdę sporą popularność i cieszy się nią po dziś dzień.
Później było już z górki. Ideą przenośnego Linuksa zainteresowali się kolejni entuzjaści tego OS-u, a w Internecie zaczęły się pojawiać samouczki i zestawy skryptów, pozwalające (prawie) każdemu skompletować własną płytę LiveCD. Dzisiaj w Sieci można znaleźć ponad 100 dystrybucji jednopłytowych, które żyją własnym życiem – rodzą się, umierają i dorastają wraz ze swoimi użytkownikami. Co ciekawe, w rankingach popularności (choćby tym na stronie distrowatch.com) nie ustępują one czołowym “stacjonarnym” odmianom Linuksa.
Czego się można spodziewać?
Przeglądając spisy dystrybucji typu LiveCD, można się spotkać z najróżniejszymi, z pozoru dziwacznymi, pomysłami – chociażby takimi jak specjalna edycja Linuksa przeznaczona dla biologów molekularnych (bioknoppix) czy też system pełniący funkcję serwera Quake’a (Knoppix-Quake) i… w sumie niewiele więcej. Z drugiej strony warto zauważyć, że każdy szanujący się producent dystrybucji oferuje dziś użytkownikom płytę startową ze swoim systemem – zazwyczaj jest to krążek CD, ale coraz częściej spotkamy się również z bootowalnymi płytami DVD. Przyjrzyjmy się zatem zarówno najpopularniejszym dystrybucjom LiveCD, jak i tym rzadziej używanym, ale równie interesującym i przeznaczonym do ciekawych zastosowań.
Gwoli wyjaśnienia: celem tego artykułu nie jest wskazanie rozwiązań najlepszych, bo takowe nie istnieją. Starałem się wybrać systemy najbardziej interesujące z różnych względów. Zostały one podzielone na dwie grupy: dystrybucje ogólnego zastosowania i systemy wyspecjalizowane, czyli służące przede wszystkim (ale nie tylko) do jednego, konkretnego celu.
| Dane techniczne i najważniejsze składniki dystrybucji ogólnego przeznaczenia | |||||||
| Nazwa | Aurox Live 10.0.90 | Kanotix 2005-01 | Knoppix 3.7 | Mandrake Move 10.1 | Mepis Linux 3.3 | PCLinuxOS 8 | Slax 4.2.0 |
| Autor/producent | Software Wydawnictwo | Jörg Schirottke | Klaus Knopper | Mandrakesoft | MEPIS LLC | PCLinuxOS | Tomas Matejicek |
| Adres WWW | aurox.org | kanotix.com | www.knoppix.net | www.mandrakelinux.com | www.mepis.org | www.pclinuxonline.com/pclos/ | slax.linux-live.org |
| Objętość płyty | 681 MB | 701 MB | 698 MB | 655 MB | 692 MB | 635 MB | 180 MB |
| Wymagania | i586, 128 MB RAM | Intel i586, 128 MB RAM | Intel i486, 20 MB RAM (tryb tekstowy) | i586, 128 MB RAM | i586, 128 MB RAM | i586, 128 MB RAM | i486, 30 MB RAM |
| Jądro systemowe | 2.4.9/2.6.7-10 | 2.6.10 | 2.6.9/2.4.27 | 2.6.3-15mdk | 2.6.7/2.4.26 | 2.6.10 | 2.4.28-pre4 |
| Dystrybucja “bazowa” | Fedora | Debian/Knoppix | Debian GNU/Linux | Mandrakelinux | Debian | – | Slackware |
| Serwer okienek | X.org 6.8.1 | XFree86 4.3.0 | XFree86 4.3.0 | XFree86 4.3-30mdk | XFree86 4.3.0 | X.org 6.8.2 | X.org 6.8.1 |
| Menedżery okien | KDE 3.3.0/fluxbox 0.9.10 | KDE 3.3.2/IceWM 1.2.20-1 | KDE 3.3.1 | KDE 3.2 | KDE 3.2.3 | KDE 3.3.2 | KDE 3.3.1/fluxbox |
| Pakiety biurowe | OpenOffice 1.1.2 | OpenOffice 1.1.3 | OpenOffice 1.1.3 | OpenOffice 1.1.0 | OpenOffice 1.1.2 | OpenOffice.org 1.1.4 | KOffice 1.1.3 |
| Edytor tekstu | + | + | + | + | + | + | + |
| Arkusz kalkulacyjny | + | + | + | + | + | + | + |
| Program do prezentacji | + | + | + | + | + | + | + |
| Programy graficzne | + | + | + | + | + | + | + |
| Narzędzia sieciowe | |||||||
| Przeglądarka WWW | + | + | + | + | + | + | + |
| Poczta/grupy dyskusyjne | + | + | + | + | + | + | + |
| FTP/pobieranie plików | + | + | + | + | + | + | + |
| Instant Messengery | + | + | + | + | + | + | + |
| Zdalny dostęp (SSH, VNC…) | + | + | + | + | + | + | + |
| Multimedia (MP3/DivX/inne) | + | + | + | + | + | + | + |
| Nagrywanie CD/DVD | + | + | + | + | + | + | + |
| Narzędzia deweloperskie | – | – | + | + | + | + | + |
| Serwer WWW/FTP/SSH/POP3/SMTP | +/+/+/-/- | +/+/+/-/- | +/+/+/-/- | -/-/+/-/- | +/+/-/+/+ | -/-/-/-/- | -/-/-/-/- |
| + – jest; – – nie ma | |||||||
