Gdy jest gorąco
Tanie karty graficzne ze względu na zwykle niską wydajność nie wydzielają zbyt dużych ilości ciepła, lecz ze względów oszczędnościowych często wyposażone są w proste, nie zawsze ciche coolery. Najlepszym rozwiązaniem może się okazać wymiana wentylatora na cichszy. Jeszcze lepsze będzie zastosowanie jednocześnie większego radiatora. Czasem w wypadku najtańszych kart wystarczy zastosować duży radiator, rezygnując całkowicie z wiatraka. Trzeba jednak wówczas pamiętać o zapewnieniu dobrej wentylacji wnętrza obudowy peceta na przykład przez zamontowanie dużego, wolnoobrotowego wentylatora. Jeżeli jednak dysponujemy szybszą kartą wyposażoną w wydajny, lecz głośny system chłodzący, możemy zdecydować się na jego wymianę. W sklepach znajdziemy co najmniej kilka zestawów zapewniających różną wydajność, ale i oferujących różny poziom generowanego hałasu. Porównajmy je.
Z wiatrakiem, ale cicho
Najbardziej wydajne i bezpieczne zarówno dla samego układu graficznego, jak i pozostałych podzespołów peceta (procesora, pamięci RAM, chipsetu czy zasilacza) jest wyciszenie karty poprzez zastosowanie radiatora z wolnoobrotowym wentylatorem. Sprawdza się to zwłaszcza w komputerach, których obudowa nie jest należycie wentylowana. Spośród gotowych zestawów na uwagę zasługują najnowsze coolery firmy Zalman. Miedziano-aluminiowy VF700-AlCu i jego odpowiednik – wykonany w całości z miedzi VF700-Cu – konstrukcją przypominają popularne modele na procesor z serii Zalman CNSP 7000 i 7700. Oba coolery przystosowane zostały do pracy w dwóch trybach. W zależności od sposobu podłączenia wentylator na radiatorze Zalmana VF700-AlCu i VF700-Cu może być zasilany napięciem 5 lub 12 V, co ma bezpośredni wpływ na ich prędkość obrotową, a więc i wydajność chłodzenia. Ponieważ jednak w trybie 12-woltowym oba coolery stają się bardzo głośne, o cichym chłodzeniu może być mowa jedynie przy zasilaniu napięciem 5 V. Nawet wówczas oba modele Zalmana okazują się najwydajniejsze z niewielką przewagą wykonanego w całości z miedzi VF700-Cu. Średnia temperatura rdzenia testowej karty była w wypadku VF700-AlCu o 7, a VF700-Cu o 10 stopni niższa niż przy zastosowaniu standardowego, miedzianego i znacznie głośniejszego coolera. Wciąż jednak mamy w tym wypadku do czynienia z aktywnym chłodzeniem, które choć ciche, generuje jednak szum. Nawet przy dobrym wyciszeniu pozostałych podzespołów może on być słyszalny.
Do zalet obu coolerów Zalmana można natomiast zaliczyć prosty montaż i solidne wykonanie. Szkoda jedynie, że dołączane w komplecie radiatory na kości pamięci wykonane są z aluminium, a nie z miedzi. Zastosowanie gorszego materiału pogarsza skuteczność chłodzenia i może okazać się niewystarczające do zastosowania w najwydajniejszych kartach graficznych lub podczas overclockingu RAM-u karty.
Wąska specjalizacja
Kolejnym coolerem na kartę graficzną, w którym zastosowano aktywne chłodzenie w postaci wentylatora, jest Arctic Cooling ATI Silencer 3. Model ten należy do całej serii podobnych urządzeń, podzielonych ze względu na możliwość zastosowania na kartach z różnymi układami ATI lub nVidii (w sumie ponad 10 modeli). ATI Silencer 3 przeznaczony jest właśnie do chłodzenia kart graficznych bazujących na procesorze Radeon 9800XT, choć pasuje też do Radeonów 9800 Pro, ale wyłącznie wyposażonych w 256 MB pamięci (taka sama płytka PCB). Główną zaletą Silencera jest niska cena. Za 115 zł otrzymujemy bowiem cooler dobrze radzący sobie ze skutecznym chłodzeniem zarówno rdzenia karty, jak i pamięci. Jego wadą, niestety dość poważną, jest niezbyt dyskretny i dość nietypowy hałas wentylatora. Podczas gdy większość wiatraków na kartach graficznych generuje szum, kręcący się z prędkością zaledwie 2000 obr./min wentylator zestawu ATI Silencer 3 po prostu terkocze. Kolejnym dość istotnym minusem jest niska jakość materiałów, z jakich wykonano niektóre elementy coolera. Zakończone gwintem bolce, przechodzące przez otwory montażowe w karcie, zostały wytoczone ze zbyt miękkiego metalu. Dokręcając delikatnie nakrętkę ręką, udało mi się nie tylko przekręcić gwint, ale i ukręcić końcówkę bolca. Ponieważ jednak wadliwe bolce zostały do radiatora przynitowane, nic nie stoi na przeszkodzie, by je rozwiercić i zastąpić na przykład solidnymi śrubami.
Gdy już uporamy się z montażem i przywykniemy do charakterystycznego terkotania wentylatora, okaże się, że Arctic Cooling ATI Silencer 3 to całkiem niezły cooler. Za dość przystępną cenę otrzymujemy system chłodzenia, który jest zauważalnie wydajniejszy od standardowego, a przy tym mimo wszystko nie generuje dokuczliwego szumu (do cichego terkotania można się przyzwyczaić). Zamontowanie go na karcie, której producent zaoszczędził na radiatorach dla pamięci i nie przyłożył się zbytnio do schłodzenia samego układu graficznego, może zwiększyć podatność danego egzemplarza na podkręcanie. Krótko mówiąc: nieco hałaśliwe, ale skuteczne i tanie chłodzenie na tanią kartę.
| Dane techniczne | ||||||||
| AeroCool VideoMagic VM-101 | Arctic Cooling ATI Silencer 3 | Bequiet Polar Freezer | Thermaltake Extreme Giant III | Thermaltake Fanless VGA – 0 dBa | Zalman VF700-AlCu | Zalman VF700-Cu | Zalman ZM80D-HP | |
| Producent | www.aerocool.com.tw | www.arctic-cooling.com | www.be-quiet.de | www.thermaltake.com | www.thermaltake.com | www.zalman.co.kr | www.zalman.co.kr | www.zalman.co.kr |
| Cena | 125 zł | 115 zł | 110 zł | 160 zł | 120 zł | 120 zł | 150 zł | 145 zł |
| Wymiary | długość 263 mm, średnica 6 mm (przewody cieplne), 165×30 mm radiator | 218,5x100x31 mm | 95×130 mm (górny radiator), 86×130 mm (dolny radiator), średnica 5 mm (ciepłowody) | 100x130x47 mm (radiatory), średnica 5 mm (ciepłowody) | 100x130x47 mm (radiatory), średnica 5 mm (ciepłowody) | 91×126,4×30 mm | 91×126,4×30 mm | 75×140 mm (górny radiator), 80×140 (dolny), średnica 5 mm (ciepłowody) |
| Ciężar | 220 g | 380 g | 480 g | 425 g | 425 g | 180 g | 270 g | 350 g |
| Radiator | 30 aluminiowych żeberek | 35 aluminiowych żeberek, miedziana podstawa | niklowane aluminium (radiatory), niklowana miedź (ciepłowody) | niklowana miedź (ciepłowody), aluminiowy radiator | pozłacana miedź (ciepłowody), aluminiowy radiator | aluminiowo-miedziany | miedziany | anodyzowane aluminium (radiatory), pozłacana miedź (ciepłowody) |
| Wentylator/napięcie zasilania | -/nd. | 72 mm, 2000 obr./min/12 V | -/nd. | 60 mm, 3000-5300 obr/min (wentylator główny), 40 mm, 9000 obr./min (wirnik)/12 V | -/nd. | 1350/2650 obr./min/5 lub 12 V | 1350/2650 obr./min/5 lub 12 V | ZM-OP1 (opcja – 35 zł), 80 mm, 1400/2800 obr./min/5 lub 12 V |
| Hałas | 0 dB(A) | 20dB(A) przy częstotl. 1 kHz | 0 dB(A) | 21-38 dB(A) (wentylator główny), 41,6 dB(A) (wirnik) | 0 dB(A) | 18,5/28,5 dB(A) | 18,5/28,5 dB(A) | 20/33 dB(A) |
| Łożysko wentylatora | nd. | ceramiczne | nd. | ślizgowe | nd. | 2 kulkowe | 2 kulkowe | 2 kulkowe |
| Wyposażenie dodatkowe | – | aluminiowy radiator na pamięci | – | 8 miedzianych radiatorów na pamięci, “śledź” z regulacją obrotów wentylatora | – | 8 aluminiowych radiatorów na pamięci | 8 aluminiowych radiatorów na pamięci | 8 aluminiowych radiatorów na pamięci, wkrętak |
| Zalecane układy graficzne | brak wyszczególnionych | Radeon 9800XT, Radeon 9800 Pro 256 MB | brak wyszczególnionych | brak wyszczególnionych | brak wyszczególnionych | z wyjątkiem Matroksa i nVidii PCX | z wyjątkiem Matroksa i nVidii PCX | brak wyszczególnionych |
| Instalacja | łatwa | łatwa | skomplikowana | skomplikowana | skomplikowana | łatwa | łatwa | skomplikowana |
| Gwarancja | 12 miesięcy | 72 miesiące | 12 miesięcy | 36 miesięcy | 36 miesięcy | 12 miesięcy | 12 miesięcy | 12 miesięcy |
| Dostawca | www.mcs.pc.pl | www.mcs.pc.pl | www.4max.com.pl | www.4max.com.pl | www.4max.com.pl | www.pc-cooler.com.pl | www.pc-cooler.com.pl | www.pc-cooler.com.pl |
| + – jest, – – nie ma; nd. – nie dotyczy | ||||||||
