Postanowiliśmy więc namawiać do kupna konkretnej platformy, tylko gdy budujemy peceta od zera. Przeciętny czas życia takiej maszyny jest na tyle długi, że warto zapewnić sobie sposobność jej swobodnej rozbudowy w przyszłości. Jest to możliwe, pod warunkiem że zakupimy najnowocześniejszą konstrukcję. Naszym zdaniem właściwy zakup to płyta główna przeznaczona do współpracy z procesorem ze złączem Socket 939 i obsługująca magistralę PCI Express. Nie ulega wątpliwości, że z wolna ciężar generowania grafiki 3D jest przenoszony z kart AGP na modele wyposażone w PCI Express x16. A dlaczego płyta z gniazdem Socket 939? Dlatego, że zapewnia lepszą obsługę pamięci, umożliwia wybór najszybszych obecnie procesorów, a z czasem pewnie stanie się platformą budżetową, zarezerwowaną obecnie dla Socket 754 (patrz: porównanie na sąsiedniej stronie).
Chipset decyduje
Dyskutując o wyborze nowej platformy dla procesora, nie da się uciec od jednej kwestii: wyboru chipsetu. Nieco przewrotnie można powiedzieć, że reszta elementów na płycie to tylko dodatek do układu sterującego. Jeśli spojrzymy na pierwszy z brzegu model, to będziemy mogli powiedzieć, jakie elementy i porty zostały z płytą zintegrowane. Więcej informacji dostarczy nam dopiero wiedza o “sercu” danej konstrukcji.
W tym momencie z rozrzewnieniem wspominamy czasy komputerów z pierwszymi procesorami Pentium, bo możliwość wyboru chipsetu była symboliczna – spośród zaledwie dwóch modeli. Dziś wyliczenie układów sterujących dla procesorów Athlon 64 zajęłoby pewnie około 10 linii tekstu, ograniczymy się więc do wyliczenia rodzin. Największą grupę stanowią produkty nVidii (ok. 50%) – różne odmiany nForce3 i nForce4, drugą pod względem wielkości są te sygnowane znakiem VIA (ok. jednej trzeciej całości) – linia 800 i 890, a w zdecydowanej mniejszości pozostają układy SiS, ULi i ATI. I tak naprawdę informacja o tym, jakiego mostka północnego użyto, powie nam prawie wszystko. nForce’y są bowiem jednoukładowe i jeśli nie liczymy firm ATI i SiS, których układy są odpowiedzialne za obsługę interfejsów zewnętrznych, to całkowity monopol na mostek południowy ma VIA z kością VT8237.
W tej chwili najbardziej godnym uwagi chipsetem dla platformy Socket 939 jest nForce4 – konstrukcja nowoczesna i funkcjonalnością przewyższająca kokurencyjne układy sterujące. Po stronie minusów “czwórki” należy zapisać niezbyt niską cenę płyt głównych zbudowanych w oparciu o ten chipset, ale naszym zdaniem będą to dobrze zainwestowane pieniądze. Nieco inaczej wygląda sytuacja z chipsetami dla Socket 754. Tu dominują dwie konstrukcje: nForce3 250 i VIA K8T800. Obie są dobrze dopracowane, mają zbliżoną wydajność i wybór jednej z nich jest dość często – żartobliwie rzecz ujmując – bardziej wynikiem sympatii do danego producenta niż analizy osiągów płyt głównych.
Nie zapomnij mnie
Wszystkie wymienione chipsety mają jedną cechę wspólną: są pozbawione kontrolera pamięci RAM, bo w Athlonach 64 i Sempronach (wersje Socket 754) zintegrowany jest on z jądrem procesora. Dlatego szybkość pracy pamięci nie jest limitowana przez płytę główną i każdy model na pewno poradzi sobie z kośćmi zgodnymi z DDR400. Wkładanie wolniejszych modułów mija się z celem, bo ucierpi na tym wydajność systemu. Takie wyjście jest do zaakceptowania jedynie w momencie upgrade’u komputera jako rozwiązanie prowizoryczne i tymczasowe.
Współpraca z DDR400 nie mówi jednak niczego o timingach, które można ustawić. Na tym etapie testu okazało się, że nie wszystkie płyty są w stanie w stu procentach stabilnie działać z bardzo szybkimi pamięciami. Najważniejszym parametrem czasowym jest CAS Latency i na szczęście zawsze dało się go utrzymać na tym samym poziomie CL=2.0. Z innymi parametrami bywało już gorzej. Problemy sprawiał ASRock K8 Upgrade-760GX, a płyta Biostar K8NHA Grand wręcz zmusiła nas do podmiany testowych modułów Corsair na słabszą parę TwinMOS-ów.
Skoro już podjęliśmy temat problemów z prawidłową pracą platform, to powiedzmy o jeszcze jednym wniosku płynącym z testu. Otóż sztuką okazało się dobranie takiej wersji sterowników do chipsetu, żeby płyta była zarazem odpowiednio szybka i stabilna. Nie zawsze najnowsza wersja, mimo zapewnień producenta o pełnej zgodności z danym układem, jest najlepsza dla konkretnej płyty. Czasem warto więc sięgnąć po nieco starsze pliki lub nawet, w przypadku płyt o starszej konstrukcji, posłużyć się sterownikami dołączonymi na CD.
Nie ma tu reguły pozwalającej na wskazanie urządzeń, które mogą mieć problem z uzyskaniem maksimum wydajności. Tego typu kłopoty świetnie widać na przykładzie dwóch modeli ASRocka, wykorzystujących układ ULi M1689. Combo-Z, czyli konstrukcja z dwoma gniazdami pod procesory (ale umieszczonymi tam nie w celu zbudowania komputera wieloprocesorowego, a zapewnienia swobody wyboru między platformami Socket 754 i 939) przeszła przez nasz tor przeszkód stosunkowo łatwo. Te same wersje sterowników podziałały natomiast na K8 Upgrade-1689 niczym płachta na byka. Można było odnieść wrażenie, że każdy układ scalony chce robić co innego. Niewielkie problemy sprawiały też płyty bazujące na nForce3.
Za to wzorem do naśladowania są wszystkie urządzenia z nForce4. Niezależnie od marki płyty zaaplikowanie najnowszej wersji sterowników ze strony producenta chipsetu pozwalało na swobodne przeprowadzenie testów. Jeden z modeli z nForce4 zasługuje na dodatkowe wyróżnienie. Abit Fatal1ty AN8 jest konstrukcją, która dzięki dodatkowym radiatorom i wentylatorom (system OTES) pozwala na stabilną pracę nawet mocno podkręconej platformy.
Charakterystyka wybranych chipsetów z różnych rodzin | ||||||||||||
Producent | nVidia | nVidia | nVidia | nVidia | nVidia | nVidia | SiS | ULi | VIA | VIA | VIA | VIA |
Mostek północny | nForce3 250 | nForce3 250 Gb | nForce3 250 Ultra | nForce4 | nForce4 Ultra | nForce4 SLI | 760 GX | M1689 | K8T800 | K8T800 Pro | K8M800 | K8T890 |
Mostek południowy | – | – | – | – | – | – | SiS 964 | – | VT8237 | VT8237 | VT8237 | VT8237 |
Złącze graficzne | AGP 8x | AGP 8x | AGP 8x | PCI-E x16 | PCI-E x16 | PCI-E x16 | AGP 8x | AGP 8x | AGP 8x | AGP 8x | AGP 8x | PCI-E x16 |
Zintegrowana grafika | – | – | – | – | – | – | + | – | – | – | DeltaChrome | – |
Zgodność z DirectX | nd. | nd. | nd. | nd. | nd. | nd. | 8.1 | nd. | nd. | nd. | 9.0 | nd. |
Tryb SLI | – | – | – | – | – | + | – | – | – | – | – | – |
Liczba kanałów IDE | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |
Liczba kanałów Serial ATA | 4 | 4 | 4 | 4 | 4 (SATA II) | 4 (SATA II) | 2 | 2 | 4 | 4 | 4 | 4 |
Kontroler RAID | 0, 1, 0+1 | 0, 1, 0+1 | 0, 1, 0+1 | 0, 1, 0+1 | 0, 1, 0+1 | 0, 1, 0+1 | 0, 1 | 0, 1 | 0, 1 | 0, 1, 0+1 | 0, 1, 0+1 | 0, 1, 0+1 |
+ – tak, – – nie, nd. – nie dotyczy | ||||||||||||