Z artykułu wynika bowiem, że grubość stratosfery od 1980 roku zmniejszyła się o 400 metrów. I choć już wcześniej odnotowano miejscowe spadki grubości tej warstwy, to w tym przypadku po raz pierwszy mamy do czynienia z badaniem, które wskazywałoby na globalną skalę tego zjawiska.
Stratosfera rozciąga się na wysokości od około 20 do 60 kilometrów i przykrywa tzw. troposferę. Na takich wysokościach praktycznie nie pojawiają się chmury – docierają tam też tylko niektóre gatunki ptaków. W stratosferze występuje jednak kluczowa dla kondycji życia na Ziemi warstwa ozonowa, której szczególną ochronę rozpoczęto w latach 80. ubiegłego wieku, co miało na celu rozwiązanie problemu dziury ozonowej.
Stratosfera kurczy się m.in. za sprawą wzrostu stężenia dwutlenku węgla
Petr Pisoft z Uniwersytetu Karola w Pradze oraz jego współpracownicy wykorzystali obserwacje satelitarne prowadzone właśnie od lat 80. i połączyli te dane z informacjami pochodzącymi z modeli klimatycznych. W ten sposób ustalili, że wzrost stężenia dwutlenku węgla, a nie – jak wcześniej podejrzewano – spadek ilości ozonu, powoduje kurczenie się stratosfery. Zmiany ciśnienia zarówno w tropopauzie jak i stratopauzie również przyczyniają się do pogłębiania tego zjawiska.
Jak to możliwe? Ocieplenie troposfery wywołane obecnością gazów cieplarnianych powoduje jej rozszerzanie i “dociskanie” stratosfery znajdującej się powyżej. Co więcej, wzrost ilości CO2 w tej warstwie sprawia, że tamtejsza mieszanka gazów ochładza się i przylega bliżej siebie, prowadząc do kurczenia całej warstwy. Prawdopodobny scenariusz zakłada, że ziemska stratosfera może stracić nawet 4% swojej grubości, czyli ok. 1,3 km, pomiędzy 1980 a 2080 rokiem.
Jeśli przewidywane zmiany się potwierdzą, to ich skala będzie na tyle poważna, że ucierpieć mogą m.in. satelity, GPS czy komunikacja radiowa. Mogą również wpłynąć na rozkład wysokości cząsteczek pochłaniających i emitujących promieniowanie, zmieniając sposób, w jaki stratosfera pochłania promieniowanie oraz jej ogólną dynamikę. Jak na razie są to głównie przypuszczenia, ale badania w tej sprawie wciąż trwają.
