Właśnie takim nowoczesnym systemem jest wydany wczoraj Windows 7, który bije rekordy popularności i jest uznawany przez większość ekspertów za najlepszy system, firmowany przez Microsoft. Przy okazji debiutu najlepszego produktu giganta z Redmond, postanowiliśmy przybliżyć wam historię Okienek – od samego początku, aż do samego końca.
Początki Okienek, czyli rozszerzenie MS-DOSa
Microsoft Windows 1.0 była pierwszą, niezależną wersją interfejsu graficznego, wydaną 20 listopada 1985 roku – nie zyskała jednak zbyt wielkiej popularności. Początkowo miała ona nosić nazwę “Interface Manager”, jednak Rowland Hanson, ówczesny szef działu marketingu, przekonał firmę, że nazwa Windows przyciągnie większą ilość klientów.
Pierwsza wersja Okienek nie była kompletnym systemem operacyjnym, a raczej środowiskiem operacyjnym, rozszerzającym możliwości MS-DOSa, ale również dziedziczącym jego problemy i skazy. W Windows 1.0 zawarte były proste programy, jak graficzny “rysownik” Windows Paint, edytor tekstu Windows Write, kalendarz, notatnik, zegar, panel kontroli, terminal komputerowy, schowek, sterownik RAM-u, a także powłoka operacyjna w postaci programu MS-DOS Executive oraz gra Reversi. Pożegnano natomiast konieczność wpisywania komend i zaczęto korzystać z myszek komputerowych do wskazywania zadań, które mają być wykonane. Użytkownicy mogli również przełączać się pomiędzy uruchomionymi jednocześnie aplikacjami. Wymagania sprzętowe Windowsa 1.0 to system MS-DOS 2.0, dwie dwustronne stacje dyskietek lub dysk twardy oraz 256 Kilobajtów pamięci operacyjnej.
Ciekawostka:
Przy okazji wydania pierwszego Windowsa, pierwszy raz zawrzało na linii Microsoft – Apple, chociaż obydwie firmy ze sobą współpracowały przy konstruowaniu akcesoriów i oprogramowania, które wykorzystywały wczesne wersje systemu Macintosh. Jako część negocjacji biznesowych, do których zmusili Billa Gatesa prawnicy Apple’a, Microsoft uzyskał licencje na niektóre aspekty interfejsu użytkownika Macintosha, gdyż Windows 1.0 miał naruszać niektóre patenty należące do firmy z Cupertino. Umowę podpisano, z zastrzeżeniem umożliwiającym Microsoftowi korzystanie z narzędzi wymyślonych przez Apple’a również w następnych odsłonach Okienek. Jednak wiele elementów interfejsu wycofano, z uwagi na zachowanie warunków licencji. Dla przykładu, pierwsza wersja nie posiadała ikonki kosza, bowiem do niej prawa rościło sobie Apple.
Następna wersja –
Windows 2.0
– pojawiła się 9 grudnia 1987 roku i była znacznie popularniejsza od swojego poprzednika, czego główną przyczyną był sposób reklamowania interfejsu, jako wersji uruchomieniowej z nowymi, graficznymi aplikacjami – Excel oraz Word. W tamtym czasie zastrzykiem energii dla Windows było również pojawienie się nowej wersji programu Aldus PageMaker – pierwszej aplikacji typu DTP (Desktop Publishing), która do tej pory zarezerwowana była wyłącznie dla użytkowników Maków. Niektórzy historycy właśnie to wydarzenie uważają za początek sukcesu Windowsa i całego Microsoftu.
System wykorzystywał zwiększoną moc w przetwarzaniu procesorów Intel 286, rozszerzoną pamięć operacyjną oraz możliwość komunikacji między aplikacjami, dzięki zastosowaniu protokołu dynamicznej wymiany danych (DDE). Windows 2.0x korzystał również z trybu rzeczywistego przydzielania i wykorzystania pamięci operacyjnej, co ograniczało go do 1 Megabajta pamięci.
Kolejne wersje –
Windows/286 2.1
oraz Windows/386 2.1, podobnie jak poprzednicy, korzystały z trybu rzeczywistego, jednak były pierwszymi odsłonami, które wspierały Obszar Pamięci Wysokiej (HMA – High Memory Area), czyli obsługiwały pamięć rozszerzoną powyżej 1 MB. Wersja Windows/385 2.1 natomiast wykorzystywała 32-bitowy tryb chroniony.
Ciekawostka:
Wersja 2.03 (i później 3.0) była powodem zarzutów wykierowanych w Microsoft o złamanie praw patentowych Apple’a, które uważało nowe Okienka za “wcieloną kopię Macintosha, wyglądającą i zachowującą się jak system Apple’a. W 1989 roku sędzia Wiliam Schwarzer odrzucił 179 z 189 stawianych zarzutów, a dwa lata później uznano, że pozostałe podobieństwa systemów Windows i Macintosh nie podlegają prawom autorskim, gdyż Apple czerpało inspirację z rozwiązań firmy Xerox.
Sukces Windowsa 3.0
Windows 3.0
, wydany 22 maja 1990 roku, był dla Microsoftu dużym wyzwaniem, które następnie przerodziło się w sukces. Trzecia platforma Windows oferowała zwiększoną wydajność i stabilność, zaawansowaną grafikę z 16 kolorami, pełną obsługę mocniejszych procesorów Intel 386 oraz wirtualnej pamięci – to nowość, która usprawniała wielozadaniowość systemu. Interfejs Windowsa 3.0 wreszcie był poważnym konkurentem interfejsu Macintosha, dzięki ulepszonej grafice, którą zapewniały karty graficzne VGA. Nowy OS był pierwszą wersją, która mogła uruchamiać programy Windowsa w trybie chronionym, chociaż jądro trybu pracy 386 Enhanced Mode powstało na bazie jądra trybu chronionego w Windows/386.
Popularność systemu Windows 3.0 wzrosła gwałtownie, gdy pojawił się nowy zestaw Windows Software Developer Kit (SDK), pomagający programistom skupić się bardziej na pisaniu aplikacji, a mniej na pisaniu sterowników do urządzeń. Powszechnie ogłoszona akceptacja zarówno firm trzecich zajmujących się produkcją sprzętu, jak i projektowaniem aplikacji, wypełniło sukces systemu Windows 3.0. W rok od premiery Microsoft sprzedał 3 miliony kopii tego systemu.
OS/2 czyli skok w bok
Do późnych lat 80. ubiegłego stulecia, firmy Microsoft i IBM współpracowały nad następcą DOSa – OS/2 – który w pełni wykorzystywał tryb chroniony procesora Intel 80286 oraz 16 MB pamięci. W 1987 roku wydano pierwszą wersję OS/2 (1.0), która obsługiwała zarówno wielozadaniowość, jak i przełączanie się między aplikacjami. Graficzny interfejs użytkownika o nazwie Presentation Manager (PM) dostępny był od wersji 1.1, którą wydano w 1988 roku. API tej wersji nie było jednak kompatybilne z Windowsem. Rok później następna wersja, 1.2, wprowadziła do użytku system plików HPFS, który zastąpił system plików FAT.
Na początku lat 90. relacje na linii Microsoft – IBM wyraźnie się ochłodziły. Powstał konflikt interesów, bowiem Microsoft chciał rozwijać system Windows, podczas gdy IBM przyszłość widział w rozwoju OS/2. W końcu obydwie firmy doszły do porozumienia, na mocy którego Big Blue miał zająć się projektowaniem systemu
OS/2 2.0
(który zastąpić miał OS/2 1.3 i Windowsa 3.0), podczas gdy Microsoft skupić się miał na konstrukcji nowego systemu operacyjnego, OS/2 3.0 (który później miał zastąpić OS/2 2.0). Umowa nie przetrwała próby czasu – IBM wciąż co prawda rozwijał OS/2, jednak Microsoft zmienił nazwę niewydanego jeszcze systemu OS/2 3.0 na Windows NT. W 1992 roku światło dzienne ujrzał system OS/2 2.0 z nową funkcjonalnością – pulpitem.
Windows 3.1 oraz NT – początki nowej technologii
W odpowiedzi na zbliżającą się premierę OS/2 2.0, Microsoft zaprojektował
Windowsa 3.1
(nazwa kodowa Janus), który zasadniczo był Windowsem 3.0 z naprawionymi błędami, obsługą multimediów i skalowalnymi czcionkami TrueType. Pierwszy egzemplarz sprzedano w kwietniu 1992 roku.
27 lipca 1993 roku Microsoft przedstawił kompletny system operacyjny Windows NT, którego numeracja zaczyna się od 3.1, aby skonsolidować numeracje z systemem Windows 3.1. W odróżnieniu od niego, pierwszy członek rodziny NT był jednak 32-bitowy. Na rynku dostępny był zarówno w wersji desktopowej (dla stacji roboczych), jak i serwerowej (Windows NT Advanced Server). Ta pierwsza została świetnie przyjęta przez programistów, z uwagi na swoje zabezpieczenia, stabilność oraz nową, 32-bitową implementację Windows API – Win32. OS mógł pracować na procesorach x86, DEC Alpha oraz MIPS R4000.
Ciekawostka:
To głównie za sprawą systemu Windows 3.1, rodzina Windows uzyskała w latach 1993-94 udział w rynku powyżej 90 procent. W ciągu dwóch miesięcy od swojej premiery w kwietniu 1992 roku, Windows 3.1 kupiło 3 miliony klientów. Pomimo swojej ogromnej popularności, w systemie Microsoftu wciąż brakowało głównych funkcjonalności z systemu OS/2, jak na przykład długich nazw plików, pulpitu, czy ochrony systemu wobec “niegrzecznych” aplikacji.
Windows 95, czyli coś dla szarego człowieka
W lipcu 1992 roku Microsoft na konferencji Professional Developer Conference zapowiedział następcę obydwu systemów – zarówno Windows NT, jak i Windows 3.1. OS o nazwie kodowej Cairo, który miał być kombinacją obydwu w/w systemów, nigdy jednak nie ujrzał światła dziennego, ale niektóre technologie zostały wykorzystane w innych projektach. Microsoft zatem rozpoczął prace nad systemem operacyjnym zorientowanym na klienta domowego. Projekt o nazwie kodowej Chicago powstał na bazie systemów Windows 3.11 i DOS, zaś został zaprojektowany do pracy z wieloma 32-bitowymi aplikacjami jednocześnie, jednak zachowano 16-bitowe jądro dla wstecznej kompatybilności.
Zestaw API Win32 został zastosowany tu jako standardowa, 32-bitowa platforma programistyczna z zachowaną kompatybilnością Win16, przy pomocy techniki znanej jako “thunking”. Do interfejsu użytkownika dodano kilka elementów zapożyczonych z projektu Cairo. Charakterystyczne elementy systemu Windows 95, cieszące się sławą po dzień dzisiejszy, to między innymi przycisk Start, pasek zadań oraz ikona Mój komputer. Windows 95 był pierwszym OS-em, wraz z którym DOS instalował się automatycznie. Obsługiwał on maksymalnie 512 MB pamięci RAM, 2 GB pamięci wirtualnej oraz spopularyzował Internet, wraz z wprowadzeniem przeglądarki Internet Explorer.
Nazwa Windows 95 pojawiła się 24 sierpnia 1995 roku, kiedy to nowy system operacyjny Microsoftu trafił do sprzedaży. Konsumencka wersja sprzedawana była bez przeglądarki internetowej, zaś domyślna instalacja sieci nie obejmowała protokołu TCP/IP. Internet Explorer 1.0 był dostępny, ale tylko jako dodatek Plus!, czyli oddzielny produkt. Wydanie OEM Service Release 1 (OSR1) z 1996 roku zawierało przeglądarkę IE 2.0, którą można było łatwo odinstalować. W tym samym roku oddano do użytku odsłonę OSR2 1 z podstawową obsługą USB. Rok później pojawiła się wersja OSR2 5. Instalacja przeglądarki Internet Explorer 4 na tym systemie owocowała pojawieniem się aktywnego pulpitu oraz integracją przeglądarki z OS-em. Ostatnie wydanie systemu na płycie CD, zawierało przeglądarkę IE4 i instalowało ją automatycznie po wstępnej instalacji systemu. To było przyczyną pierwszych problemów Microsoftu z prawem antymonopolowym, z których jak wiemy, do dziś się nie wykaraskał.
Ciekawostka:
Wraz z premierą systemu Windows 95, Microsoft po raz pierwszy, ale jak się później okazało – nie ostatni, pomylił się przy zalecaniu minimalnych konfiguracji komputerów, na których miał pracować OS. Do swobodnej pracy miały wystarczyć: procesor Intel 80386 DX, 120 MB miejsca na dysku oraz 4 MB pamięci operacyjnej. Otóż nie wystarczały, bowiem dopiero przy 8 MB pamięci RAM system działał szybko i sprawnie. Podobna sytuacja ma miejsce z systemem Windows Vista, którego zalecane 1 GB RAM-u nie wystarcza na pracę bez przeszkód.
Śmiercionośny Windows 98
25 czerwca 1998 roku, Microsoft wydał na świat swoje kolejne dziecko, budowane na bazie sukcesu poprzedniego systemu. Windows 98 (nazwa kodowa Memphis) był 32-bitowym systemem operacyjnym z nowymi sterownikami i lepszym wsparciem dla systemu plików FAT32, co umożliwiało tworzenie partycji większych niż 2 GB (maksimum akceptowalne przez Windows 95). Nowe okienka znacznie lepiej obsługiwały technologię USB. Po raz pierwszy udostępniono również usługę darmowych aktualizacji Windows Update. Microsoft kontrowersyjnie po raz kolejny zintegrował przeglądarkę Internet Explorer z systemowym GUI – za co został oskarżony o działania monopolistyczne. Pierwsza wersja Windows 98 delikatnie mówiąc nie należała do najbardziej stabilnych – jeszcze przed premierą, w kwietniu ’98 roku, podczas przedpremierowego pokazu, na ekranie komputera pojawił się tzw. BSOD (Blue Screen of Death), znany nam do dzisiaj jako następstwo poważnych kłopotów z systemem.
W 1999 roku imperium Gatesa wydało nową wersję OS-u o nazwie Windows 98 Second Edition, której najbardziej zauważalną funkcjonalnością było udostępnianie łącza internetowego. Usprawniono także prostotę obsługi i dodano wsparcie dla większej ilości sprzętu, poprzez wydanie sterowników. Wychwycona i zlikwidowana została większość błędów i luk z pierwszego wydania Windowsa 98, co zdaniem wielu uczyniło system najbardziej stabilnym OS-em z rodziny produktów Windows 9x.
Schyłek wieku – Windows 2000
Modularna architektura Windows 2000, złożona była z przestrzeni użytkownika i przestrzeni jądra
W lutym 2000 roku, Microsoft wprowadził na rynek system Windows 2000, który rozwijany był pod nazwą Windows NT 5.0. Z powodzeniem trafił on zarówno do segmentu serwerowego, jak również na rynek stacji roboczych. Najbardziej znaczącą funkcjonalnością nowych Okienek była usługa Active Directory, która miała zastąpić model domeny Windows Server z systemu NT 4.0, a zbudowana została w oparciu o technologie DNS, LDAP oraz Cerber.
Wiele funkcji zaczerpnięto z systemu Windows 98, jak na przykład ulepszonego menadżera urządzeń, odtwarzacz Windows Media Player czy DirectX, dzięki czemu po raz pierwszy wiele nowych gier można było uruchomić na jądrze NT. System doczekał wersji DirectX 9.0c (obecnie egzystującej w Windows XP SP2).
Windows 2000 dostępny był w sześciu wersjach – Professional, Server, Advanced Server, Datacenter Server Advanced Server Limited Edition oraz Datacenter Server Limited Edition.
Już wkrótce część druga!
