Naukowcy przypuszczają, iż pierwsze gwiazdy narodziły się około 13,7 mld lat temu. Problem polegał na tym, że jak do tej pory nie udało im się znaleźć konkretnych przykładów, które potwierdziłyby tę teorię. Najstarszą znaną do tej pory nauce gwiazdą była SMSS J031300.36−670839.3, położona zaledwie 6000 lat świetlnych od Ziemi. Teraz jej miano można przypaść AS0039, znajdującej się w galaktyce karłowatej znanej jako Karzeł Rzeźbiarza.
Czytaj też: Każdy punkt na tej fotografii to osobna gwiazda. Oto efektowne zdjęcie gromady kulistej
Jest ona oddalona o 290 000 lat świetlnych od naszej planety, a jej skład chemiczny pozwala sądzić, że była przedstawicielką tzw. III populacji, która doświadczyła eksplozji w formie hipernowej. Populacje gwiazdowe zakładają podział na trzy główne grupy: w pierwszej znajdują się najmłodsze tego typu obiekty, a jednym z nich jest Słońce; do drugiej przynależą znacznie starsze gwiazdy o niskiej metaliczności; trzecia skupia natomiast najstarsze gwiazdy we wszechświecie, które mogły powstać jeszcze przed narodzinami galaktyk.
Gwiazda AS0039 znajduje się około 290 000 lat świetlnych od Ziemi
Autorka nowych badań w tej sprawie, Ása Skúladóttir z Uniwersytetu we Florencji, twierdzi, że AS0039 jest gwiazdą o najniższej metaliczności zmierzonej na terenie Drogi Mlecznej. Jakby tego było mało, zawartość tworzącego ją węgla jest również rekordowo niska – i to biorąc pod uwagę wszystkie poddane analizom gwiazdy. Obie te zależności pozwalają sądzić, iż astronomowie natrafili na jedną z pierwszych gwiazd w historii wszechświata.
Zanim narodziły się gwiazdy, we wszechświecie nie było ciężkich pierwiastków – tworzyły go głównie wodór i hel. Dopiero pojawienie się gwiazd doprowadziło do powstawania cięższych pierwiastków, wliczając w to żelazo. Te najcięższe tworzyły się natomiast za sprawą potężnych eksplozji, na przykład w związku z supernowymi. Pierwiastki te wchodzą w skład nowo powstałych gwiazd, ale zapewniają też sposób na określenie wieku tych obiektów. Zasada jest prosta: im niższa zawartość metali, tym starsza może być gwiazda.
Czytaj też: Najbardziej ekstremalne gwiazdy we Wszechświecie
Co ciekawe, galaktyka Karzeł Rzeźbiarza jest zaskakująco uboga w metale, ale wchodząca w jej skład AS0039 wyróżnia się nawet tam, jeśli porównać jej zawartość do składu innych tamtejszych obiektów. Wykryte w niej proporcje węgla i żelaza, magnezu i wapnia oraz magnezu i tytanu sugerują, że gwiazda te przeszła eksplozję związaną z hipernową, która jest nawet potężniejsza niż supernowa. Symulacje wykazały, że najbardziej prawdopodobnym sprawcą całego zamieszania była eksplozja w formie hipernowej gwiazdy III populacji o masie około 21 razy większej od masy Słońca.
