Historyczne odkrycie teleskopu Swift
Kosmiczny Teleskop Ultrafioletowo-Optyczny NASA dokonał przełomowej obserwacji podczas minionych miesięcy. Instrument UVOT znajdujący się na pokładzie Obserwatorium Swift zarejestrował charakterystyczny sygnał gazu hydroksylowego, który stanowi chemiczną wizytówkę wody. To pierwszy taki przypadek w historii badań kosmosu. Dennis Bodewits z Auburn University tak komentuje znaczenie tego odkrycia:
Kiedy wykrywamy wodę – lub nawet jej słaby ultrafioletowy sygnał, OH – z komety międzygwiezdnej, odczytujemy notatkę z innego układu planetarnego. Mówi nam to, że składniki chemii życia nie są unikalne dla naszego własnego
Czytaj też: Kosmiczna anomalia temperaturowa podważa standardowy model kosmologii
Najbardziej zaskakujący okazał się fakt, gdzie zaobserwowano aktywność wodną. Kometa znajdowała się prawie trzy razy dalej od Słońca niż Ziemia, w rejonie gdzie lód wodny teoretycznie nie powinien sublimować. Tempo utraty wody wynosi około 40 kilogramów na sekundę, co można porównać do pracy węża strażackiego na pełnej mocy. Naukowcy podejrzewają, iż mamy do czynienia z innym mechanizmem niż w kometach z naszego układu. Prawdopodobnie światło słoneczne ogrzewa drobne lodowe cząstki uwalniane z jądra, umożliwiając ich odparowanie i tworzenie otaczającej chmury gazowej.
Tajemniczy przybysz z głębin galaktyki
3I/ATLAS to prawdopodobnie licząca nawet 10 miliardów lat kapsuła czasu z wczesnego okresu istnienia wszechświata. Jej jądro ma średnicę około 5,6 kilometra, a szacunkowa masa przekracza 33 miliardy ton. Obiekt został po raz pierwszy zauważony 1 lipca 2025 roku, przelatując przez Układ Słoneczny z prędkością znacznie większą niż poprzedni międzygwiezdni goście. Zespół badawczy z Uniwersytetu A Coruña podjął się ambitnego zadania prześledzenia trasy komety wstecz przez czas. Wykorzystując dane z misji Gaia Europejskiej Agencji Kosmicznej, naukowcy symulowali ruch obiektu przez 10 milionów lat, analizując interakcje z ponad 13 milionami gwiazd. Wyniki okazały się zaskakujące: żadne bliskie spotkania z gwiazdami w ciągu ostatnich 10 milionów lat nie wpłynęły znacząco na trajektorię 3I/ATLAS. Pochodzenie komety pozostaje niewyjaśnione, choć dane sugerują związek z obszarem przejściowym między cienkim a grubym dyskiem galaktycznym. Pérez Couto, kierownik zespołu badawczego, wyjaśnia wyjątkowość tej komety:
To, co czyni obiekt 3I/ATLAS wyjątkowym, to fakt, że pozwala nam badać ewolucję obiektów pochodzących z innych układów gwiezdnych – coś, o czym do tej pory tylko teoretyzowaliśmy. Każda obserwacja jest jak otwarcie okna na przeszłość wszechświata
Czytaj też: Obiekt międzygwiezdny 3I/ATLAS stał się jeszcze dziwniejszy. Wszystko przez jego metaliczny skład
Różnorodność chemiczna kosmicznych podróżników
Każda z trzech dotychczas odkrytych komet międzygwiezdnych – Oumuamua, Borisov i 3I/ATLAS – prezentuje zupełnie inną chemię planetarną. Podczas gdy Oumuamua była sucha, a Borisov bogata w tlenek węgla, teraz ATLAS zaskoczył naukowców uwalnianiem wody w nieoczekiwanej odległości. Zexi Xing, główny autor badania, podkreśla te różnice:
Każda kometa międzygwiezdna do tej pory była niespodzianką. Każda z nich na nowo pisze to, co myśleliśmy, że wiemy o tym, jak planety i komety formują się wokół gwiazd
Ta chemiczna różnorodność wskazuje na znaczące różnice w składzie budulcowym komet pomiędzy różnymi układami gwiezdnymi. Choć odkrycie wody w 3I/ATLAS stanowi ważny krok w porównywaniu obiektów międzygwiezdnych z kometami naszego Układu Słonecznego, wciąż pozostaje wiele pytań bez odpowiedzi. Astronomowie po raz pierwszy mogą jednak umieścić kosmicznego gościa na tej samej skali badawczej co rodzime komety, co otwiera nowe możliwości systematycznego porównywania chemii układów planetarnych w całej Drodze Mlecznej.