Przełom w projekcie Topaz
Studnia Jetstream #1 w projekcie Topaz wykazała obecność helu-3 w stężeniu sięgającym 14,5 części na miliard. To najwyższe odnotowane publicznie stężenie tego izotopu w naziemnych złożach gazowych na świecie. Odkrycie plasuje amerykańskie złoże w ścisłej czołówce naturalnych akumulacji tego niezwykle rzadkiego pierwiastka. W sierpniu odwiert osiągnął szczytowy przepływ gazu na poziomie około 36 800 metrów sześciennych dziennie. W strumieniu gazowym utrzymuje się stała zawartość 7-8% helu-4, przy stosunku izotopowym 3He/4He wynoszącym około 0,09 Ra.
Czytaj też: Zużyte paliwo jądrowe przestanie być problemem. Rosyjski projekt może wywrócić energetykę do góry nogami
Mimo obiecujących wyników, Pulsar stoi przed poważnym problemem technologicznym. Obecnie nie istnieje komercyjna technologia pozwalająca na masową separację helu-3 od helu-4 w strumieniu gazu. Firma aktywnie poszukuje partnerów mogących pomóc w rozwiązaniu tego kluczowego wyzwania. W październiku rozpoczęła się natomiast wielostudniowa kampania wiertnicza, której celem jest lepsze rozpoznanie złoża i jego potencjału. Sukces tych prac może zadecydować o przyszłości całego przedsięwzięcia.
Kosmiczna konkurencja
Tymczasem kilka firm inwestuje ogromne środki w księżycowe projekty wydobywcze. Na Srebrnym Globie stężenia helu-3 w regolicie wahają się od 1,4 do 15 części na miliard, przy średniej około 4 ppb. Ziemskie odkrycie Pulsar wyraźnie przewyższa te wartości. Mapowanie złóż helu-3 na Księżycu okazuje się znacznie trudniejsze niż zakładano. David Lawrence, ekspert od badań księżycowych, wskazuje, że wykorzystanie promieni gamma do tego celu jest mało realne ze względu na bardzo mały strumień tych promieni i niską obfitość samego izotopu. Firma Interlune, założona przez byłych pracowników Blue Origin, opracowała prototyp koparki zdolnej do przetwarzania 100 ton regolitu na godzinę.
Niewiele biznesplanów się zamyka. Myślę, że nasz jest jednym z tych, które się zamykają, ponieważ mamy klientów, którzy chcą płacić za materiał, który będziemy produkować – twierdzi Rob Meyerson, współzałożyciel Interlune
Interlune podpisało już umowę z Bluefors, producentem systemów chłodzenia kriogenicznego, na dostawę do 10 000 litrów helu-3 rocznie dla rynku obliczeń kwantowych. Magna Petra wybrała inną ścieżkę, opatentowując technologię wychwytywania gazowych atomów helu-3 poprzez mechaniczne zaburzanie księżycowego regolitu.
Czytaj też: Tania alternatywa dla drogich ogniw paliwowych już istnieje. Japończycy wykorzystali to, co mamy pod nogami
Jeśli przejedziesz po powierzchni Księżyca i mechanicznie naruszysz regolit powierzchniowy, powinieneś być w stanie wzbudzić pióropusze izotopu, który jest zasadniczo w zawieszeniu – wyjaśnia Jeffrey Max, przedstawiciel Magna Petra
Ta metoda ma charakteryzować się niskim zapotrzebowaniem na energię i nie wymagać rozbudowanej infrastruktury naziemnej. Firma współpracuje z japońską ispace i prowadzi rozmowy z Intuitive Machines, planując misję pobierania próbek na lata 2029-2030.
Jakie są realne możliwości związane z helem-3?
Hel-3 znajduje kluczowe zastosowania w zaawansowanych technologiach, w tym w reaktorach fuzyjnych jako potencjalne paliwo, systemach chłodzenia kriogenicznego dla komputerów kwantowych, detektorach neutronów oraz zaawansowanej kriogenice. NASA i rząd Stanów Zjednoczonych aktywnie finansują projekty związane z wydobyciem helu-3 z Księżyca, uznając jego strategiczne znaczenie dla rozwoju przyszłych technologii. CEO Pulsar Helium podkreśla przewagę ziemskich złóż:
Minnesota będzie bardziej niezawodną i ekonomicznie opłacalną opcją niż powierzchnia Księżyca – Thomas Abraham-James
Odkrycie w Minnesocie rzeczywiście może zmienić układ sił w branży rzadkich izotopów. Podczas gdy firmy kosmiczne inwestują miliardy w skomplikowane misje księżycowe, ziemska alternatywa oferuje podobne stężenia bez astronomicznych kosztów transportu kosmicznego. Kluczowym wyzwaniem pozostaje jednak opracowanie technologii separacji izotopów – bez tego nawet najbogatsze złoża pozostaną jedynie teoretycznym bogactwem. Mówiąc krótko: ziemskie złoża helu-3 mogą okazać się game-changerem, choć oczywiście droga do komercyjnego sukcesu będzie wymagała jeszcze sporo pracy.