Co ciekawe, przełomowego odkrycia dokonali nie tylko zawodowi astronomowie, ale również naukowcy obywatelscy, co pokazuje, jak ważna jest współpraca między środowiskiem akademickim a pasjonatami kosmosu. Najdalszy i najpotężniejszy dziwny krąg radiowy w historii został zidentyfikowany dzięki platformie RAD@home Astronomy Collaboratory, co stanowi doskonały przykład tego, jak nowoczesne metody badawcze łączą siły z ludzką ciekawością.
Dziwne kręgi radiowe jeszcze dziwniejsze
Dziwne kręgi radiowe (ORC) to jedne z najbardziej fascynujących struktur we wszechświecie. Są to ogromne, słabe, pierścieniowe formy emisji radiowej, które często rozciągają się na odległości kilkunastokrotnie większe niż nasza Droga Mleczna. Co charakterystyczne, te kosmiczne olbrzymy są widoczne wyłącznie w zakresie fal radiowych i składają się ze zjonizowanej plazmy poruszającej się z prędkościami bliskimi prędkości światła.
Czytaj też: Tajemnicze sygnały z kosmosu rozwiązały zagadkę brakującej materii. Odpowiedź zaskoczyła nawet astronomów
Nowo odkryty obiekt oznaczony jako RAD J131346.9+500320 znajduje się tak daleko, że obserwujemy go w stanie sprzed ok. 7 miliardów lat, kiedy wszechświat miał zaledwie połowę obecnego wieku. Jeszcze ciekawszy jest fakt, że posiada on dwa przecinające się pierścienie, co stanowi niezwykle rzadkie zjawisko – to dopiero drugi taki przypadek w historii astronomii.
Równolegle z tym rekordowym odkryciem zidentyfikowano dwa inne kosmiczne giganty. Jeden z nich, RAD J122622.6+640622, rozciąga się na prawie 3 miliony lat świetlnych, co odpowiada około 25-krotności rozmiarów naszej galaktyki. Drugi obiekt, RAD J142004.0+621715, ma średnicę 1,4 miliona lat świetlnych i również wykazuje charakterystyczną pierścieniową strukturę.
Badacze z University of Mumbai wykorzystali w swoich pracach radioteleskop LOFAR – obecnie największy i najbardziej czuły instrument tego typu działający na niskich częstotliwościach. Sukces tego przedsięwzięcia pokazuje, że nawet w dobie zaawansowanych algorytmów ludzka zdolność rozpoznawania wzorców wciąż pozostaje niezastąpiona.
Dr Ananda Hota, założyciel RAD@home, mówi:
Ta praca pokazuje, jak profesjonalni astronomowie i naukowcy obywatele razem mogą przesuwać granice odkryć naukowych. ORC-y należą do najbardziej dziwnych i pięknych struktur kosmicznych, jakie kiedykolwiek widzieliśmy – i mogą zawierać kluczowe wskazówki dotyczące tego, jak galaktyki i czarne dziury koewoluują.
Dr Pratik Dabhade, Narodowe Centrum Badań Jądrowych w Warszawie, współautor odkrycia, dodaje:
Te odkrycia pokazują, że ORC-y i pierścienie radiowe nie są odosobnionymi osobliwościami – są częścią szerszej rodziny egzotycznych struktur plazmowych kształtowanych przez dżety czarnych dziur, wiatry i ich środowiska. Fakt, że odkryli je naukowcy obywatele, podkreśla ciągłe znaczenie ludzkiego rozpoznawania wzorców, nawet w erze uczenia maszynowego.
Skąd się biorą ORC?
Choć dziwne kręgi radiowe po raz pierwszy zidentyfikowano zaledwie sześć lat temu, ich pochodzenie wciąż pozostaje przedmiotem naukowych dyskusji. Wcześniejsze teorie sugerowały, że mogą powstawać w wyniku kolizji supermasywnych czarnych dziur lub całych galaktyk, jednak najnowsze badania opublikowane w Monthly Notices of the Royal Astronomical Society wskazują na inną możliwość.
Czytaj też: Potężne źródło neutrin w kosmosie wreszcie wyjaśnione. Blazar PKS 1424+240 skrywa niesamowitą tajemnicę
Według aktualnych ustaleń, te niezwykłe struktury mogą być efektem działania superwiatrów wypływających z galaktyk spiralnych. Teorię tę potwierdza fakt, że wszystkie trzy nowo odkryte obiekty znajdują się w gromadach galaktyk o masie sięgającej około 100 bilionów mas Słońca. W tak gęstych środowiskach kosmicznych strumienie plazmy wystrzeliwane przez czarne dziury oddziałują z gorącą materią otaczającą gromady, tworząc obserwowane pierścieniowe struktury.
Nadchodzące lata mogą przynieść prawdziwy przełom w badaniach nad tymi tajemniczymi formacjami. Square Kilometre Array, który stanie się największym radioteleskopem na świecie, może pozwolić na odkrycie setek nowych dziwnych kręgów radiowych. Równocześnie przeglądy optyczne prowadzone przez Dark Energy Spectroscopic Instrument i Large Synoptic Survey Telescope dostarczą kluczowych informacji o przesunięciach ku czerwieni i środowiskach galaktyk macierzystych.