Nowa era wydajności dzięki PCIe 5.0
Entuzjaści sprzętu komputerowego dobrze wiedzą, że rozwój interfejsów potrafi zrewolucjonizować codzienną pracę na PC. Najnowszy standard PCI Express 5.0 (PCIe 5.0) podwaja przepustowość w porównaniu z poprzednikiem, co oznacza, że oferuje nawet 14,8 GB/s na czterech liniach (np. w modelu Samsung 9100 PRO), podczas gdy PCIe 4.0 osiągał maksymalnie ok. 7,4 GB/s w przypadku Samsung 990 PRO. Stanowi to ogromny skok, który otwiera nowe możliwości w zastosowaniach wymagających intensywnego dostępu do danych.
Aby móc skorzystać z uroków PCIe 5.0, potrzebna jest nowoczesna platforma – najnowsze płyty główne z chipsetami obsługującymi PCIe 5.0 udostępniają sloty M.2 o takiej przepustowości, a i w laptopach z wyższej półki ten standard nie jest rzadkością. Dla graczy i zaawansowanych użytkowników PC, którzy zainwestowali w taki sprzęt, dyski SSD PCIe 5.0 stanowią więc brakujący element układanki do uzyskania pełnej możliwości nowej platformy.
Samsung 9100 PRO jako dysk SSD PCIe 5.0 dla wymagających
Pierwszym nośnikiem spełniającym założenia PCIe 5.0 marki Samsung, jaki trafia do polskich sklepów, jest 9100 PRO. Jego specyfikacje robią wrażenie. Sekwencyjna prędkość odczytu sięga do 14 800 MB/s, a zapisu do 13 400 MB/s (w zależności od pojemności). Dla porównania topowe dyski poprzedniej generacji zatrzymywały się na wspomnianych ~7400 MB/s. Równie imponujące są osiągi przy operacjach losowych – do 2,2 mln IOPS przy odczycie i 2,6 mln IOPS przy zapisie danych 4K.
Samsung 9100 PRO został zaprojektowany z myślą o najbardziej wymagających odbiorcach. Dysk występuje w pojemnościach od 1 TB do aż 8 TB, co zaspokoi potrzeby zarówno graczy z rozbudowanymi bibliotekami gier, jak i profesjonalistów operujących na ogromnych plikach. Co istotne, nośnik dostępny jest także w wersjach z chłodzeniem pasywnym (radiatorem), który ułatwia rozpraszanie ciepła z układów. To ważne udogodnienie, bo przy tak ekstremalnych osiągach generuje się sporo ciepła, a utrzymanie niskich temperatur nie tylko wydłuża żywotność dysku, ale też zapobiega thermal-throttlingowi (ograniczaniu prędkości pod wpływem wysokiej temperatury).
Nowa architektura i energetyczna efektywność
Osiągnięcie tak wyśrubowanych parametrów wymagało wprowadzenia gruntownie nowej architektury kontrolera. Samsung 9100 PRO wykorzystuje autorski układ wyprodukowany w litografii 5 nm, co czyni go nie tylko wydajnym, ale i zaskakująco energooszczędnym jak na standardy nowej generacji. Producent podaje, że dzięki ulepszeniom w zarządzaniu energią nowy model cechuje się do 49% lepszą efektywnością energetyczną względem poprzednika.
W modelu 9100 PRO 2 TB wydajność energetyczna sekwencyjnego odczytu i zapisu wynosi odpowiednio 1822 i 1703 MB/s na wat (W), natomiast w modelu 990 PRO 4 TB było to odpowiednio 1221 i 1255 MB/s na Wat. Przekłada się to na realnie niższy pobór mocy na każdą wykonaną pracę tej samej wagi. Dla wersji 2 TB średnie zużycie energii pod obciążeniem przy operacjach odczytu wynosi ok. 8,1 W, a przy zapisie równie niewiele, bo 7,9 W. Mniejszy apetyt na energię oznacza także mniej wydzielanego ciepła, co w połączeniu z rozbudowanym systemem chłodzenia 9100 PRO pozwala utrzymać wydajność bez obniżania wydajności. Jest to ważne zwłaszcza w przypadku sprzętów kompaktowych oraz mobilnych, a więc pracujących na akumulatorze.
Gaming na najwyższych obrotach
Gracze dysponujący nowymi platformami z obsługą PCIe 5.0 z pewnością zwrócą uwagę na Samsung 9100 PRO jako potencjalny dysk dla swoich maszyn. Gry z otwartym światem generujące na bieżąco ogromne tekstury i modele (np. rozległe RPG czy symulatory) mogą docenić wyższą przepustowość – wczytywanie nowych obszarów będzie jeszcze płynniejsze, a doczytywanie danych w tle nie spowoduje przycięć rozgrywki. Różnice, choć nie tak spektakularne jak kiedyś przy przesiadce z HDD na SSD, mogą być odczuwalne jako większa responsywność i brak mikro-zacięć.
4K/8K video, fotografia i rendering – szybki dysk to podstawa
Tam, gdzie granice możliwości nośników Gen4 dają się we znaki najmocniej, to profesjonalne zastosowania kreatywne. Twórcy wideo pracujący z materiałem 4K i 8K zyskują na przepustowości PCIe 5.0 bardzo wymierne korzyści. Transfer ogromnych plików źródłowych, eksport gotowych projektów czy odczyt wielu strumieni wysokiej jakości w czasie rzeczywistym odbywają się zauważalnie szybciej. Przykładowo, przeniesienie kilkuset gigabajtów surowych ujęć na dysk backupowy czy macierz trwa na nośniku Gen5 ułamek czasu w porównaniu do poprzedniej generacji. Również montaż video staje się płynniejszy – przewijanie linii czasu (scrubbing) w projektach 8K, gdzie pojedyncza klatka waży kilkadziesiąt MB, mniej obciąża system, bo dane są dostarczane niemal natychmiast. Wreszcie renderowanie i eksport gotowych filmów/animacji korzysta z szybszego zapisu – kiedy kilkuminutowy film 4K zajmuje dziesiątki gigabajtów, zapisanie go na dysku o prędkości ~13 GB/s trwa bardzo krótko, co skraca cały czas produkcji[1].
Podobnie fotografowie i graficy pracujący na setkach zdjęć RAW o ogromnej rozdzielczości odczują usprawnienia. Import paczki zdjęć do Lightrooma czy otwarcie kilkudziesięciu gigabajtów tekstur w pakietach do obróbki 3D zajmie mniej czasu, co przyspiesza workflow[2]. Choć w przypadku pojedynczego zdjęcia różnica paru sekund nie wydaje się duża, to w skali całego dnia pracy na plikach liczonych w terabajtach, szybki dysk eliminuje uciążliwe przestoje.
Sztuczna inteligencja i analiza danych – gdy liczy się każdy gigabajt na sekundę
Ostatnią, ale równie ważną grupą docelową 9100 PRO są specjaliści AI oraz inżynierowie danych. W ich codziennej pracy dyski SSD często stanowią krytyczny element, bo służą do przechowywania olbrzymich zbiorów danych, modeli uczenia maszynowego, danych treningowych czy wyników obliczeń. Tego typu zastosowania potrafią jednocześnie obciążyć dysk wieloma operacjami odczytu/zapisu w różnych miejscach pamięci. Właśnie tu objawia się przewaga 9100 PRO, nie tylko w transferach sekwencyjnych, ale i wydajności losowej (IOPS).
Dzięki rozwiązaniom nowej generacji dysk ten osiąga wartości IOPS rzędu kilku milionów, co oznacza zdolność do obsługi ogromnej liczby małych operacji wejścia-wyjścia na sekundę. Przykładowo, trenowanie modelu AI na lokalnym sprzęcie często polega na nieustannym strumieniowaniu tysięcy plików obrazów z dysku do pamięci GPU – im wyższe IOPS i przepustowość, tym szybciej model może wczytywać kolejne dane treningowe. Przy dysku wolniejszym wąskim gardłem staje się właśnie magazyn danych, przez co wydajność drogich akceleratorów GPU jest marnowana. Z 9100 PRO ten problem jest zminimalizowany – dysk nadąży z dostarczaniem danych, nawet gdy zestaw treningowy liczy miliony plików.
Podobnie rzecz ma się z analizą dużych zbiorów danych (Big Data). Inżynierowie danych pracujący np. na lokalnych hurtowniach danych, plikach CSV o rozmiarach setek gigabajtów czy bazach NoSQL mogą teraz szybciej wczytywać i przeszukiwać dane. Kolejkowanie zadań I/O w nowym kontrolerze dysku sprawia, że nawet przy intensywnym równoległym dostępie (wielowątkowe bazy danych, maszyny wirtualne odczytujące dane jednocześnie) wydajność pozostaje wysoka. W praktyce pozwala to skrócić czas generowania raportów, trenowania modeli czy wykonywania złożonych zapytań analitycznych na lokalnym sprzęcie.
Technologiczny skok z nutą pasji
Samsung 9100 PRO to coś więcej niż kolejny szybki dysk – to symbol nadejścia nowej generacji pamięci masowych. Zarówno zapaleni gracze, profesjonaliści kreatywni, jak i inżynierowie AI/danych znajdą tu rozwiązanie wprost skrojone pod ich wymagania: ekstremalną szybkość, wysoką stabilność działania i efektywność energetyczną.
Tonąc w liczbach i specyfikacjach, łatwo zapomnieć o szerszym kontekście – 9100 PRO pokazuje, jak daleko ewoluowała technologia magazynowania danych. Jeszcze dekadę temu dysk twardy osiągał ledwie ułamek tych wydajności, hamując rozwój wielu aplikacji. Dziś, w 2025 roku, dysk półprzewodnikowy o wydajności kilkunastu gigabajtów na sekundę trafia pod strzechy entuzjastów PC. Przyszłość właśnie nadeszła, a wraz z nią nowa era dysków SSD.
[1] Rzeczywisty czas eksportu zależy również od kodeka i ustawień enkodera (CPU/GPU/ASIC), złożoności projektu (efekty, warstwy), a dopiero potem od nośnika. Szybkość zapisu może być niższa i mniej stała przy długich transferach w zależności od temperatury, wielkości bufora SLC, rodzaju danych (wiele małych plików vs. jeden duży), systemu plików, stanu i pojemności dysku.
[2] Szybszy dysk ogranicza wąskie gardło I/O, ale realny czas importu do Lightrooma/otwierania tekstur zależy też od: liczby i wielkości plików (wiele małych vs. kilka dużych), sposobu generowania podglądów (1:1/Smart Previews), ustawień katalogu i cache, wydajności CPU/GPU/RAM, szybkości i interfejsu nośnika źródłowego (karta/reader/USB), formatu RAW/kompresji, a w aplikacjach 3D – od dekodowania formatów i budowy materiałów.