Kronika Chip-a: Lustrzanki

Lustrzanki analogowe i cyfrowe mają jedną wspólną cechę: są przeznaczone raczej dla wymagających fotografów. Ich niepodważalną zaletą jest to, że na fotografowany obraz patrzymy przez wizjer. Dzięki rozdzieleniu lustrem wpadającej do obiektywu wiązki światła obraz widziany przez wizjer umożliwia precyzyjne określenie perspektywy, wycinka obrazu oraz obszarów ostrości obrazu, który zostanie później uwieczniony na kliszy bądź matrycy. Pierwsze lustrzanki powstały już w XVIII wieku – zdecydowanie zanim wynaleziono taką fotografię, jaką znamy teraz. Aparaty były wtedy sporymi skrzyniami, które miały mały otwór z przodu oraz matową szybę na górze. “Fotograf” ukryty pod czarną tkaniną oglądał ciemny obraz, który został złapany przez soczewkę. Artysta w celu uwiecznienia obrazu musiał przerysować go na kartkę papieru. Pierwszy lustrzany aparat fotograficzny (po wynalezieniu fotografii w 1825 r.) został stworzony przez Thomasa Suttona w 1861 roku. Fotograf – dzięki zastosowaniu lustra – widział obraz w pionie, natomiast dzięki składanemu lustru nie trzeba było wymieniać matowej szyby na płytkę światłoczułą. Aparaty fotograficzne powoli stawały się coraz bardziej skomplikowane.  Pod koniec lat osiemdziesiątych XIX w. zaczęto stosować w aparatach tzw. przysłony irysowe. Składały się one z kilku lub kilkunastu wygiętych sierpowato kawałków blachy. Mniej więcej w tym samym czasie pojawiły się obiektywy pozwalające na robienie zdjęć z dużej odległości.

Jeden czy dwa obiektywy?

Lustrzanki zyskały popularność w 1929 r. dzięki “dwuokiemu” aparatowi Rolleiflex. W przeciwieństwie do dzisiejszych “jednookich” aparatów lustrzanka zawierała dodatkowy obiektyw dla wizjera. W 1949 r. pojawił się na rynku Contax S, lustrzanka wyposażona w nowy typ pryzmatu pentagonalnego. Pryzmat powodował, że obraz z matówki widziany przez fotografa w wizjerze był prawidłowo odwrócony zarówno w płaszczyźnie poziomej, jak i pionowej. Dziesięć lat później firma Nikon i jej aparat Nikon F sprawiły, że lustrzanki zyskały uznanie profesjonalistów. Dzięki wytrzymałości, wielostronności oraz obiektywom wysokiej jakości lustrzanka stała się ulubionym narzędziem pracy fotografów mody, fotoreporterów oraz reporterów wojennych. Pierwsze zdjęcia na księżycu (w 1969 roku) zostały wykonane inną legendą lustrzankową – aparatem Hasselblad – jednakże w przystosowanej do lotów kosmicznych, pozbawionej wizjera wersji.

Elektroniczna rewolucja

W 1976 roku pojawiła się na rynku pierwsza lustrzanka elektronicznie sterowana – był nią Canon AE-1. Sprzedano pięć milionów takich aparatów, co wyraźnie wskazuje, jak dużym powodzeniem cieszył się ten model. Do kolejnej rewolucji doszło w 1985 – dzięki urządzeniu Minolta 7000. Lustrzanka Minolty jako pierwsza miała system autofokusu zintegrowany z korpusem. Dziesięć lat później lustrzanki niezawierające zintegrowanego autofokusu stały się modelami schyłkowymi. Jak na ironię, producent filmów Kodak przedstawił w 1991 pierwszą cyfrową lustrzankę – model DCS-100, który kosztował 30 000 dolarów. W roku 2003 lustrzanka Canon EOS 300D, model zdecydowanie tańszy niż DCS-100, podbiła rynek masowy.

Nie ma pewności co do przyszłości lustrzanek. Postęp techniczny sprawia, że mechanizm lustra staje się w zasadzie zbędny – matryca może być źródłem zarówno obrazu końcowego, jak i obrazu wizjera. Jednak dopóki obraz przekierowany za pomocą lustra do wizjera przewyższa jakością obraz na elektronicznych wyświetlaczach, dopóty dźwięk opadającego lustra będzie stałym elementem fotografii.

Historia lustrzanki

1676

Początki

Matematyk Johann Sturm opisał urządzenie, na bazie którego funkcjonują dzisiejsze lustrzanki. Urządzenie miało pomagać artystom podczas malowania.

1825

Zdjęcia bitumiczne

Pierwsze zdjęcia aparatem otworkowym wykonał francuski wynalazca Nicéphore Niépce. Francuz wykorzystał w roli materiału światłoczułego asfalt syryjski oraz do dziś stosowany chlorek srebra.

1861

Thomas Sutton

Fotograf Thomas Sutton stworzył lustrzany aparat fotograficzny, w tym samym roku wykonał pierwsze kolorowe zdjęcie.

1929

Rolleiflex

Lustrzanka Rolleiflex wykorzystuje film szpulowy o rozmiarze klatki 6×6 cm. Przez dziesięciolecia używana była przez dziennikarzy.

1936

Kine Exakta

Niemiecki producent Ihagee wprowadził na rynek model Kine Exakta, lustrzankę korzystającą z filmu małoobrazkowego. Podobnie jak dzisiejsze modele, lustrzanka miała bagnet umożliwiający wymianę obiektywów.

1948

Hasselblad

Szwedzka firma Hasselblad zaprezentowała lustrzankę średnioformatową 1600F o modularnej budowie. Na tej samej zasadzie działa system V, którego elementy można kupić nawet dzisiaj.

1949

Contax S

Firma Zeiss Ikon wykorzystała w modelu Contax S wizjer oparty na pryzmacie pentagonalnym. Pryzmat umożliwił wyświetlenie obrazu prawidłowo odwróconego w pionie oraz poziomie, dokładnie jak dzisiejsze lustrzanki.

1952

Asahiflex

Firma Asahi Optical (dzisiaj Pentax), jako pierwszy japoński producent, stworzyła lustrzankę jednoobiektywową.

1954

Start

Start to pierwsza polska lustrzanka dwuobiektywowa. Produkowana po II wojnie światowej przez Warszawskie Zakłady Fotooptyczne.

1959

Nikon F

Profesjonalny małoobrazkowy system lustrzanek ugruntował od dziesięcioleci mocną pozycję Nikona w segmencie sprzętu dla profesjonalnych fotografów.

1969

Ujęcia księżyca

Neil Armstrong oraz Buzz Aldrin wykonali pierwsze zdjęcia księżyca za pomocą zmodyfikowanych aparatów Hasselblad.

1976

Canon AE-1

Rozwój lustrzanek osiąga punkt szczytowy w latach 70. Canon sprzedał pięć milionów modeli AE-1.

1985

Minolta 7000

Lustrzanka zawierająca zintegrowany system autofokusu stała się bazą dla serii Dynax. System Minolty został w 2006 roku przejęty przez firmę Sony.

1991

Kodak DCS-100

Producent filmów Kodak zaprezentował pierwszą cyfrową lustrzankę. Model bazował na aparacie Nikon F3, miał matrycę 1,3 megapiksela i kosztował 30 000 dol.

2003

Canon EOS 300D

Firma Canon osiągnęła ogromny sukces dzięki modelowi EOS 300D adresowanemu do fotografów hobbistów. Inni producenci podążyli za tym trendem.

2009

Olympus E-3

Model z najwyższej półki firmy Olympus uwzględnia wszystkie aktualne trendy. Pomimo wykorzystania technologii lustrzanki aparat umożliwia podgląd obrazu na żywo na wyświetlaczu, usuwanie kurzu z matrycy odbywa się za pomocą ultradźwięków, poza tym lustrzanka ma zintegrowany stabilizator obrazu.

Przyszłość

Lustrzanka, czyli przeżytek?

Wraz z końcem analogowej fotografii przeżytkiem staje się technologia wykorzystywana w lustrzankach. Coraz lepsze wyświetlacze sprawiają, że lustro staje się zbędne – jak w przypadku aparatów EVIL mających wyłącznie elektroniczny wizjer (odwzorowanie).