Metanetetrol to jedyny alkohol z czterema grupami hydroksylowymi (OH) podłączonymi do pojedynczego atomu węgla. Chociaż jego istnienie przewidywano teoretycznie od ponad wieku, jak dotąd nikomu nie udało się go wcześniej uzyskać. Powód? W warunkach panujących na Ziemi takie cząsteczki natychmiast ulegają rozpadowi, zanim naukowcy będą w stanie je zbadać. Rozwiązaniem tego problemu okazało się przeniesienie eksperymentu w środowisko, które przypomina warunki panujące w przestrzeni międzygwiezdnej.
Kosmos w laboratorium
Zespół kierowany przez Ralfa I. Kaisera opracował specjalną komorę próżniową, w której odtworzono ekstremalne warunki: temperaturę bliską zera absolutnego (-273°C), ciśnienie porównywalne z próżnią kosmiczną i intensywne promieniowanie ultrafioletowe. To właśnie w takich warunkach zwykła woda i dwutlenek węgla – powszechne w kosmosie – zaczęły reagować pod wpływem cząstek naśladujących promienie kosmiczne. Skutkiem tego oddziaływania było m.in. powstanie stabilnego metanetetrolu.
Czytaj także: Naukowcy tego się nie spodziewali. Gwiezdny kokon cząsteczek organicznych na skrajach Drogi Mlecznej
We współpracy z naukowcami z Mississippi, Samara University i Szanghaju, ta praca przesuwa granice naszej wiedzy na temat chemii w kosmosie — Ralf I. Kaiser, kierownik zespołu badawczego
Odkrycie zmienia naszą wiedzę o reakcjach chemicznych zachodzących w przestrzeni kosmicznej. Dotąd uważano, że w takich ekstremalnych warunkach mogą powstawać tylko proste związki. Tymczasem synteza metanetetrolu pokazuje, że nawet tam formują się złożone związki organiczne. To spora niespodzianka – wszechświat okazuje się znacznie bardziej skomplikowanym „laboratorium”, niż sądziliśmy.
Czy to klucz do zrozumienia życia?
Najciekawsze implikacje dotyczą badań nad pochodzeniem życia na Ziemi i ewentualnie w przestrzeni kosmicznej. Jeśli tak nietrwałe związki jak metanetetrol mogą tworzyć się w obłokach międzygwiezdnych czy wokół formujących się planet, mogą stanowić gotowe „cegiełki” dla przyszłych procesów biologicznych. Warto tutaj jednak zaznaczyć, że nie oznacza to, iż znaleźliśmy bezpośredni przepis na życie w przestrzeni kosmicznej. To wciąż jedynie intrygująca wskazówka. Wyniki, opublikowane w Nature Communications 14 lipca 2025 roku, skłaniają astronomów do szukania śladów tej cząsteczki na lodowych księżycach czy w odległych obłokach molekularnych.
Czytaj także: W tym miejscu znajdują się cząsteczki organiczne. Życie powszechniejsze niż zakładamy?
To osiągnięcie przypomina, jak wiele jeszcze mamy do odkrycia w kwestii chemii kosmicznej. Każda taka „niemożliwa” cząsteczka przybliża nas jednak do odpowiedzi na najważniejsze pytanie: jak w pozornie niegościnnym wszechświecie zrodziło się życie i czy rodzi się dalej w innych miejscach w przestrzeni kosmicznej?