Colossus – komputer, który zmienił bieg historii
Komputer Colossus został stworzony przez zespół pod kierownictwem brytyjskiego inżyniera Tommy’ego Flowersa, a jego projekt był pośrednio inspirowany dokonaniami Alana Turinga. W ogólnym rozrachunku był cudem swoich czasów, a jego powstanie było napędzane pilną potrzebą odczytania zaszyfrowanych wiadomości wymienianych między Adolfem Hitlerem, jego najwyższym dowództwem nazistowskim i najważniejszymi niemieckimi generałami. Nie przypominał jednak w żadnym stopniu tego, co dziś kojarzymy z komputerami, bo działał nie na tranzystorach, a na około 2500 lampach.
Czytaj też: DeepSouth – superkomputer, który dorówna ludzkiemu mózgowi
Jego główną funkcją było złamanie szyfru Lorenza, a więc rodzaju szyfrowania używanego przez Niemców do utrzymywania swoich planów i rozkazów w sekrecie. Dokonanie tego, co finalnie wpłynęło na przebieg II wojny światowej, umożliwiła przede wszystkim sama zaawansowana zdolność komputera do rozpoznawania wzorców i prowadzenia analizy statystycznej. To właśnie ona była kluczowa w rozgryzieniu ustawień dwunastu kół maszyny szyfrującej, co finalnie pozwoliło odczytywać zaszyfrowane nazistowskie wiadomości.
Jednym z najważniejszych osiągnąć komputera Colossus była jego rola w strategicznym oszustwie, które przekonało Hitlera, że lądowanie w ramach D-Day nastąpi w Pas De Calais, a nie w Normandii. Gdyby nie to, wyniki desantu byłyby znacznie gorsze dla aliantów i m.in. dlatego uznaje się ten komputer za “najważniejszą z maszyn do łamania kodów wojennych” w historii. Umożliwienie odczytywania kluczowych strategicznych wiadomości przesyłanych między nazistami w całej Europie było po prostu na wagę złota.
Czytaj też: Ten laptop zastąpił mi komputer. Test Acer Predator Helios 18
Poza wojennymi wyczynami spuścizna komputera Colossus rozciąga się na sam fundament współczesnej technologii komputerowej. Wiedza i innowacje zrodzone z tego projektu napędziły rozwój kolejnych przełomowych komputerów, takich jak np. Manchester Baby w 1948 roku, a więc pierwszy na świecie elektroniczny komputer z programowalną pamięcią. Jednak nawet pomimo tego Colossus pozostawał owiany tajemnicą przez całe dziesięciolecia po II wojnie światowej, bo samo jego istnienie stało się publicznie dopiero w 1975 roku. Paranoja zimnowojenna doprowadziła do demontażu ośmiu z dziesięciu komputerów tego typu, które znalazły się w Bletchley Park, a pozostałe dwie zostały zniszczone w latach 60. XX wieku. Teraz tamtejsze muzeum narodowe pozwala rzucić okiem na w pełni działającą rekonstrukcję tegoż komputera, oferując tym samym unikalne połączenie z tym nadzwyczajnym rozdziałem historii.
To o tyle ważne, że komputer Colossus to nie tylko “wojenny bohater”, ale też pionier w sektorze maszyn obliczeniowych, a więc naszych dzisiejszych smartfonów, laptopó i komputerów. Jego zdolność do przeprowadzania skomplikowanych analiz statystycznych i obsługi zaszyfrowanych danych położyły podwaliny pod erę cyfrową. Warto o tym pamiętać zwłaszcza dziś, bo kiedy możemy popatrzeć na nowo opublikowane fotografie, widzimy na nich nie tylko maszynę, ale w pewnym sensie również początek ery cyfrowej, zrodzonej w środku wojny i tajemnicy, ale rozbrzmiewającej przez każde urządzenie i technologię, którą dziś używamy.
